Wikipedia:Ukens artikkel

Yukon er det minste og vestligste av Canadas tre territorier, beliggende i det nordvestlige hjørnet av landet. Territoriet har bare 45 750 innbyggere (2024). Hovedstaden Whitehorse i sør er hjem til to tredjedeler av befolkningen.

Området hadde vært bebodd av urbefolkningen i lang tid før europeerne kom dit, og regionen har noen av de tidligste bevisene på menneskelig bosetning i Nord-Amerika. Urbefolkningen i Yukon hadde svært omfattende handelsnettverk. Europeiske pelshandlere og misjonærer ankom området tidlig på 1800-tallet, og i 1870- og 1880-årene kom gullgravere til Yukon. Klondike-gullrushet, som begynte i 1896, førte til en tilstrømming av anslagsvis 100 000 gullgravere til den tynt befolkede regionen.

Yukon er oppkalt etter Yukonelva, som renner fra Britisk Columbia, nordover gjennom territoriet, og nordvestover inn i Alaska. Det meste av Yukon har et subarktisk klima, preget av lange, kalde vintre og korte, varme somre. Kysten av Nordishavet har et tundraklima. ► Les mer her.

Else Hagen (1914–2010) var en norsk billedkunstner som arbeidet med maleri, grafikk og store relieffer i ulike materialer. Hun var også skribent, kåsør og illustratør. Hun er regnet som en av de viktigste norske kvinnelige kunstnerne innenfor modernismen, og er særlig kjent for sine store materialbilder. Disse var som oftest resultat av at hun vant konkurranser om kunstnerisk utsmykning. De finnes i kirker, universitet og andre offentlige bygninger, blant annet i Stortingsbygningen, der hennes verk Samfund ble avduket i 1966.

Da hun i 1950 vant konkurransen om utsmykning av Nøtterøy realskole ble hun den første kvinnelige kunstneren som fikk et offentlig utsmykningsoppdrag i Norge.

Den store vandreutstillingen Else Hagen – Mellom mennesker vises i 2024–2025 i Stavanger, Trondheim, Nasjonalmuseet og Kristiansand. ► Les mer her.

Fransk litteratur omfattar hovudsakleg verk skrivne på fransk og eldre former av språket. Frankrike har ein ubroten litterær tradisjon som går tilbake til 1100-talet, men byrjinga på eit fransk skriftspråk fann stad allereie på 800-talet. Strasbourg-eidane frå 842, som var gjevne av Karl den skalla og Ludvig den tyske, inneheld tekst på latin, gallo-romansk og frankisk, og er rekna som den første teksten på eit romansk språk som ikkje er latin. Eulalia-sekvensen frå rundt 880 er rekna som den første litterære teksten på eit romansk språk anna enn latin. Denne er inspirert av eit latinsk dikt om heilage Eulalia av Mérida, og ender med ei bøn. Dei første litterære tekstane på tidleg fransk er helgenlegender og dikt over bibelske motiv. Desse oppstod i eller kring kloster. Les meir …

Stokkebåt er ein båt laga av ein uthola trestamme, som oftast ein kanoliknande farkost. Konstruksjonsmetoden er grunnleggjande og har truleg vore kjend gjennom mange tusen år i store deler av verda. Han vert difor gjerne definert som sjølve urbåten. Stokkebåten har eksistert og vore i bruk gjennom tusen av år og heilt fram til våre dagar. I ikkje-industrialiserte delar av verda vert det enno laga og brukt nye stokkebåtar mange stader. I Norden blei det truleg laga stokkebåtar til langt inn på 1900-talet.

Den eldste båten i verda er Pessebåten, ein stokkebåt funnen i Nederland. Han er omkring 10 000 år gammal. Også i Norden er stokkebåtane dei første farkostane ein kjenner til. I Danmark er det funne ei rekkje stokkebåter, tre av dei omkring 6 000 år gamle. Desse var laga av lind og padleårene av ask. Les meir …

Simon Kvamm (født 1975) er en dansk musiker. Han er forsanger i bandet Hugorm, som blev til i Klitmøller i 2017. Bandets første EP kom i 2020 med navnet Folk skal bare holde deres kæft, og senere samme år udkom albummet Kom vi flygter.

Kvamm er en af hovedskaberne bag serien Guru på DR2, hvori han spiller hovedrollen som lifecoachen Anders Mertz. Simon Kvamm er endvidere bredt kendt som frontmand i rockbandet Nephew, og for sit soloshow Vandmand fra 2016. ► Læs mere

Industriens mænd er et gruppeportræt malet af P.S. Krøyer i 1903-1904. Maleriet blev udført på bestilling af ingeniøren og fabrikanten G.A. Hagemann og viser 53 mænd, der var knyttet enten til Danmarks industrialisering eller til ingeniørtekniske fremskridt i Danmark i anden halvdel af 1800-tallet.

Udvalget af personer på billedet er dog ikke repræsentativt, men viser snarere industrimænd i Hagemanns netværk. Billedet var oprindeligt tænkt til at hænge på Børsen, men endte med at blive mindre end oprindeligt planlagt og komme til at hænge i Hagemanns hjem i Bredgade i København. Efter Hagemanns død endte det med at blive købt af Frederiksborgmuseet, hvor det nu befinder sig.► Læs mere

Laputa – slottet i himlen är en japansk anime äventyrsfilm från 1986. Regissör var Hayao Miyazaki, och filmen var den första som animerades på nystartade Studio Ghibli. Laputa – slottet i himlen har lånat inslag från Jonathan Swifts Gullivers resor, där den tredje resan delvis utspelas på den fritt svävande stadsön Laputa.

Filmen innehåller scenerier från gruvdistrikt, i viss mån efterliknande faktiska miljöer i Rhondda-dalen i Wales. Den är även påverkad av tidigare Miyazaki-projekt där blå ädelstenar, pirater och/eller kontroversiella industrimiljöer figurerar. Dessutom har den, som Makoto Shinkais favoritfilm, inspirerat till inslag i dennes filmer. I Japan har inte minst filmens ikoniska robotar blivit kända, och en av dem finns utställd i full skala på taket av Studio Ghiblis museum i Tokyo. ► Läs mer …

Aloha from Hawaii är en konsert med Elvis Presley som ägde rum den 14 januari 1973. Den sändes live via satellit till en tv-publik i Asien och Oceanien och i eftersändning till delar av Europa, Amerika och Asien. Idén till den satellitsända konserten kom från Elvis manager, överste Tom Parker, som inspirerades av Richard Nixons satellitsända besök i Kina.

Konserten fick positiva recensioner och blev NBC:s högst rankade program 1973. Den tillhörande dubbel-LP:n, Aloha from Hawaii: Via Satellite, nådde förstaplatsen på Billboards albumlista och blev det första albumet att släppas globalt i anslutning till ett liveframträdande. Det var också det första albumet inspelat i fyrkanalsstereo att toppa listorna i USA, och blev Elvis sista listetta under hans livstid. Aloha from Hawaii framstår som den sista stora triumfen i Elvis Presleys karriär. ► Läs mer …