Peter Thullen
Peter Thullen, (d. 24 Ağustos 1907 (Trier) - ö. 24 Haziran 1996 (Lonay)), Alman kökenli Ekvadorlu bir matematikçidir. Bir yandan karmaşık analiz alanındaki çalışmalarıyla, diğer yandan aktüerya bilimindeki temel çalışmalarıyla tanınmaktadır.
Eğitim ve çalışma hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Münster Üniversitesi'nde Heinrich Behnke'nin öğrencisi ve asistanı oldu[1] ve 1931'de 23 yaşındayken doktora derecesini aldı.[2] Burada Henri Cartan'la tanıştı[3] ve İkinci Dünya Savaşı sırasında coğrafi uzaklığına rağmen onun çok yakın arkadaşlarından biri oldu.
Çok değişkenli karmaşık analizdeki çalışmalarıyla tanınır. Başarılarından biri, iki boyutlu sınırlı Reinhardt bölgelerinin sınıflandırılmasıdır. 1933'te Nasyonal Sosyalistler tarafından zulme uğradı ve Behnke'ye Hitler iktidarda olduğu sürece bir daha Almanya'ya ayak basmayacağını söyleyerek Münster Üniversitesi'nden ayrıldı. Bu sebeple, cebirsel geometrinin birden fazla karmaşık değişkenli fonksiyonlar teorisine nasıl entegre edilebileceğini Francesco Severi ile araştırmak için bir araştırma bursu alıp Roma'ya gitti. Beraber yazdıkları kitap[4] 1934'te yayımlanana kadar Behnke ile işbirliğini sürdürdü.[1] 1935'te Richard Courant'ın da araya girmesiyle Roma'dan Ekvator'a göçtü.[5]
1935'te Quito'daki Universidad Central del Ecuador'da profesör oldu. 1938'de Sosyal Güvenlik Fonu'nun aktüeryal matematik bölümünün direktörlüğünü üstlendi ve yönünü uygulamalı matematiğe doğru çevirdi. 1947'de emeklilik sistemini değiştirmeyi reddeden Velasco Ibarra'ya karşı dik duruş sergileyince buradaki ilişkileri bozuldu ve Kolombiya'ya göçtü ve Bogota'daki Kolombiya Sigorta Şirketinde çalışmaya başladı. 1949'da ise Panama'daki Sosyal Güvenlik Dairesi 'nde baş aktüer oldu. 1951'de benzer bir görevle Paraguay'da Sosyal Güvenlik Kurumu'nda Uluslararası Çalışma Örgütü emrinde çalıştı. Daha sonra Cenevre'ye Sosyal Güvenlik bölümünün reformu için çağrıldı. 1952'de Latin Amerika'yı tamamen terk edip İsviçre'ye gitti ve burada Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)'nün Sosyal Güvenlik bölümünde çalışmaya başladı.[6] ILO'dan 1967'de emekli olduktan sonra kariyerine ILO danışmanı olarak devam etti. Kıbrıs, Lüksemburg, Panama ve Dünya Bankası'nda sosyal güvenlik reformu üzerinde çalıştı. 1968'de Zürih Üniversitesi'nde matematik profesörü ve 1971'de de Fribourg Üniversitesi Matematik Enstitüsü'nde profesör oldu. Bazen Almanya'ya dönmeyi düşündü ancak bir pozisyon elde etmekte ve Alman vatandaşlığını geri kazanmakta zorluk çekti. 1977'de üniversite kariyerini sonlandırdı.
Kişisel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Peter Thullen, coşkulu bir Wandervogel'dı, Katolik gençlik hareketinde aktifti ve Nazizmin yükselişine karşı çıktı. İlk başta İtalya'da bursla eğitim gördü ve Almanya'daki gelişmeleri yurtdışından gözlemleyebildi. Hitler iktidarda kaldığı sürece Almanya'ya dönmeyeceğine karar verdi.
Evlendikten sonra karısıyla birlikte Ekvador'un Quito şehrine taşındı. Ekvador'a gittiğinde Quito'nun nerede olduğunu bile bilmiyordu. Beş çocuğu da Ekvador'da kaldığı süre boyunca doğdu.[7]
Daha sonra, Konrad Adenauer'in savaş sonrası rejimini onaylamayacaktı çünkü bu rejimin Alman milliyetçiliğinin bazı "kötülüklerini" koruduğunu düşünüyordu.[8]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Behnke'nin McTutor biyografisi
- ^ Almanca: Soutenance de thèse le 16.02.1931.
- ^ Henri Cartan'la yapılan röportaj, İngilizce'den Fransızca'ya çevrilmiştir. Peter Thullen ile olan arkadaşlığından bahsediyor.
- ^ Theorie der Funktionen mehrerer komplexer Veränderlichen. Springer Verlag, Ergebnisse der Mathematik und ihrer Grenzgebiete, 1934, 2.
- ^ Ortiz Guzmán, Fabio. Peter Thullen y las matemáticas en los inicios del seguro social en Colombia. Lecturas Matemàticas ISSN 0120-1980. Volum 31 (2010). Pàgina 35
- ^ Bulletin of the American Mathematical Society, Volume 58, Number 6 (nov. 1952), p. 688
- ^ Mathematicians fleeing from Nazi Germany: individual fates and global impact (Reinhard Siegmund-Schultze)
- ^ Mathematicians under the Nazis (Sanford L. Segal), ss 200, 201, 203, 461
