Przejdź do zawartości

Nikolaas Tinbergen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nikolaas Tinbergen
ilustracja
Państwo działania

Holandia, Wielka Brytania

Data i miejsce urodzenia

15 kwietnia 1907
Haga

Data i miejsce śmierci

21 grudnia 1988
Oksford

profesor
Specjalność: etologia, ornitologia
Uczelnia

Uniwersytet Oksfordzki

Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny

Nikolaas „Niko” Tinbergen (ur. 15 kwietnia 1907 w Hadze, zm. 21 grudnia 1988 w Oksfordzie) – holenderski etolog i ornitolog. Laureat Nagrody Nobla z dziedziny fizjologii lub medycyny (wraz z Karlem von Frischem i Konradem Lorenzem) w 1973 roku za odkrycia dotyczące etologii społeczeństw zwierzęcych.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wykładowca Uniwersytetu Oksfordzkiego. Twórca etologii jako osobnej dziedziny mającej znaczenie dla psychologii człowieka i socjologii. Badał mewy, cierniki i grzebacze; odkrył, że zachowanie większości zwierząt jest wrodzone i stereotypowe[1].

Jego starszy brat Jan był pierwszym laureatem Nagrody Banku Szwecji w dziedzinie ekonomii im. Alfreda Nobla.

Publikacje (wybór)

[edytuj | edytuj kod]

Zakres pracy naukowej charakteryzuje wykaz publikacji, opracowany przez Hansa Kruuka[2]:

  • Het Vogeleiland [Bird island]. Laren, Netherlands: A. G. Schoonderbeek, 1930 (wsp. G. van Beusekom, F.P.J. Kooymans, M. G. Rutten),
  • Zur Paarungsbiologie der Flussseeschwalbe (Sterna h. hirundo L.) [On the biology of reproduction in the common tern]. Ardea 20 (1931): 1–18,
  • Über die Orientierung des Bienenwolfes (Philanthus triangulum Fabr) [On the orientation of the bee wolf]. Zeitschrift für vergleichende Physiologie 16 (1932): 305–334,
  • Eskimoland. Rotterdam: D. van Sijn & Zonen, 1935,
  • Field Observations of East Greenland Birds. I. The Behaviour of the Red-Necked Phalarope (Phalaropus lobatus L.) in Spring. Ardea 24 (1935): 1–42.
  • The Function of Sexual Fighting in Birds, and the Problem of the Origin of ‘Territory.’ Bird Banding 7 (1936): 1–8,
  • Taxis und Instinkthandlung in der Eirollbewegung der Graugans, I [Taxis and instinctive movement in the egg-rolling of the greylag goose]. Zeitschrift für Tierpsychologie 2 (1938): 1–29 (wsp. Konrad Lorenz),
  • The Behavior of the Snow Bunting in Spring. Transactions of the Linnaean Society of New York 5. New York, 1939,
  • Die Übersprungbewegung [Displacement activities]. Zeitschrift für Tierpsychologie 4 (1940): 1–40,
  • Ethologische Beobachtungen am Samtfalter, Satyrus semele L. [Ethological observations on the grayling butterfly]. Journal für Ornithologie 89 (1941): 132–144,
  • An Objectivistic Study of the Innate Behaviour of Animals. Bibliotheca Biotheoretica 1 (1942): 39–98,
  • Inleiding tot de diersociologie [Introduction to animal sociology]. Gorinchem, Netherlands: Noorduijn, 1946,
  • Kleew: The Story of a Gull. New York: Oxford University Press, 1947,
  • De Natuur is sterker dan de leer, of de lof van het veldwerk [Nature is stronger than nurture: In praise of fieldwork]. Leiden: Luctor et Emergo, 1947. Leiden University inaugural lecture, 25 April 1947,
  • The Hierarchical Organisation of Nervous Mechanisms Underlying Instinctive Behaviour. Symposia of the Society for Experimental Biology 4 (1950): 305–312,
  • On the Stimulus Situation Releasing the Begging Response in the Newly-Hatched Herring Gull Chick (Larus argentatus argentatus Pont). Behaviour 3 (1950): 1–39 (wsp. A.C. Perdeck),
  • The Study of Instinct. Oxford: Clarendon Press, 1951,
  • The Curious Behavior of the Stickleback. Scientific American 193 (December 1952): 22–26,
  • ‘Derived’ Activities: Their Causation, Biological Significance, Origin and Emancipation during Evolution. Quarterly Review of Biology 27 (1952): 1–32,
  • On the Significance of Territory in the Herring Gull. Ibis 94 (1952): 158–159,
  • A Note on the Origin and Evolution of Threat Display. Ibis 94 (1952): 160–162,
  • The Herring Gull’s World. London: Collins, 1953,
  • Social Behaviour in Animals. London: Methuen, 1953,
  • Bird Life. London: Oxford University Press, 1954,
  • The Tale of John Stickle. London: Methuen, 1954,
  • On the Functions of Territory in Gulls. Ibis 98 (1956): 401–411,
  • Curious Naturalists. London: Country Life, 1958,
  • Comparative Studies of the Behaviour of Gulls (Laridae): A Progress Report. Behaviour 15 (1959): 1–70,
  • Egg Shell Removal by the Black-Headed Gull, Larus ridibundus L.: A Behaviour Component of Camouflage. Behaviour 19 (1962): 74–117 (wsp. G. J. Broekhuysen, F. Feekes, J. C. W. Houghton, et al.),
  • On Aims and Methods of Ethology. Zeitschrift für Tierpsychologie 20 (1963): 410–433. Facsimile reprinted in Animal Biology 55, no. 4 (2005): 297–321,
  • Animal Behavior. Life Nature Library. New York: Time Incorporated, 1965,
  • Tracks. Oxford: Clarendon Press, 1967 (wsp. Eric A. Ennion),
  • On War and Peace in Animals and Man. Science 160 (1968): 1411–1418,
  • Signals for Survival. Oxford: Clarendon Press, 1970(wsp. Hugh Falkus, Eric A. Ennion),
  • The Animal in Its World: Explorations of an Ethologist, 1932–1972, vol. 1, Field Studies. London: George Allen & Unwin, 1972,
  • The Animal in Its World: Explorations of an Ethologist, 1932–1972, vol. 2. Laboratory Experiments and General Papers. London: George Allen & Unwin, 1972,
  • The Croonian Lecture, 1972: Functional Ethology and the Human Sciences. Proceedings of the Royal Society of London, Series B, Biological Sciences 182 (1972): 385–410,
  • Early Childhood Autism: An Ethological Approach. Advances in Ethology, supplements to Journal of Comparative Ethology (Zeitschrift für Tierpsychologie) 10. Berlin: P. Parey, 1972 (wsp. Elisabeth A. Tinbergen),
  • Ethology and Stress Diseases w: Les Prix Nobel en 1973. Stockholm: Norstedt, 1974, and Science 185 (1974): 20–27. Nobel Lecture[3]
  • „Autistic” Children: New Hope for a Cure. London: Allen and Unwin, 1983 (wsp. Elisabeth A. Tinbergen),
  • Watching and Wondering w: Studying Animal Behavior: Autobiographies of the Founders, edited by Donald A. Dewsbury. Chicago: University of Chicago Press, 1989

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tadeusz Nowak (red.), Oksfordzki słownik biograficzny, Warszawa: Bertelsmann Media, 1999, s. 429, ISBN 83-7227-109-7.
  2. Hans Kruuk: Tinbergen, Nikolaas (Niko). [w:] Complete Dictionary of Scientific Biography. Encyclopedia.com. [on-line]. 2008. [dostęp 2013-08-10]. (ang.).
  3. Tinbergen, Nikolaas (Niko): Ethology and Stress Diseases. nobelprize.org, 1973. [dostęp 2013-08-10]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]