Przejdź do zawartości

Mnich (województwo śląskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mnich
wieś
Ilustracja
Centrum
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Gmina

Chybie

Liczba ludności (2020-12-31)

3640[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

43-520[3]

Tablice rejestracyjne

SCI

SIMC

0050860

Położenie na mapie gminy Chybie
Mapa konturowa gminy Chybie, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Mnich”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Mnich”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Mnich”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Mnich”
Ziemia49°53′10″N 18°48′30″E/49,886111 18,808333[1]
Nieoficjalny herb wsi Mnich
Ulica Topolowa
Osiedle Kolonia

Mnichwieś gminy Chybie położone w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś leży w regionie Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej[4]. Pod względem powierzchni druga miejscowość w gminie po Chybiu, wynosi ona 835 ha, a liczba ludności 3640[2], co daje gęstość zaludnienia równą 433,8 os./km² i czyni ją najgęściej zaludnioną.

Części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Mnich[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0050877 Cieszyńskie część wsi
0050883 Czuchów część wsi
0050890 Dąbki część wsi
0050908 Gawroniec część wsi
0050914 Jajostok część wsi
0050920 Kolonia część wsi
0050937 Osiedle część wsi
0050943 Rajczuła część wsi

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Początki Mnicha datowane są na koniec XVI i początek XVII wieku, w czasach funkcjonowania na tym obszarze wydzielonego z Księstwa Cieszyńskiego skoczowsko-strumieńskiego państwa stanowego. Ta mała osada położona była na wałach stawów, w tym jednego o nazwie Mnich, od którego swą nazwę najpewniej wzięła (lub od urządzenia służącego do regulowania poziomu wody w stawie, zwanego mnichem.). Inna hipoteza o nazwie mówi o żyjących na terenie tej wioski pomiędzy XIV a XVI w. zakonników reguły św. Franciszka noszących stroje i kaptury mnisze i prowadzących prawie pustelniczy tryb życia w zbudowanych przez siebie ziemiankach. Pozostałością po jedynej ziemiance jest podobno kopiec ze stojącym na nim murowanym krzyżem, znajdujący się do dziś w centrum wsi, obok szkoły. W 1594 skoczowsko-strumieńskie państwo powróciło do księstwa cieszyńskiego, zależnego już wówczas od Habsburgów. Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości Mnich pochodzi natomiast z 1621 roku[7].

Herb Mnicha przedstawia dziewczynę wiejską z łopatą w ręku, jak gdyby pracującą w ogrodzie, ze stojącym za nią drzewkiem.

Mieszkańcy Mnicha zajmowali się wyłącznie rolnictwem i hodowlą bydła oraz drobiu. Plony z tej ziemi, ze względu na podmokłe tereny – były w większości ubogie, a w latach obfitujących w długotrwałe deszcze, występujące powodzie niszczyły całkowicie wysiłek ludzi. W latach 1935–1939 mieszkał tu ks. Józef Mamica, emerytowany luterański kapelan wojskowy.

Początkiem działalności oświatowej w Mnichu była data 5 lutego 1873 roku Lekcje odbywały się w domu prywatnym jednego z rolników. Jeszcze w tym samym roku rozpoczęto budowę budynku szkoły składającej się z dwóch sal lekcyjnych.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 119 budynkach w Mnichu na obszarze 836 hektarów mieszkało 932 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 111,5 os./km². z tego 855 (91,7%) mieszkańców było katolikami, 70 (7,5%) ewangelikami a 7 (0,8%) wyznawcami judaizmu, 915 (98,2%) było polsko-, 1 niemiecko- a 2 czeskojęzycznymi[8]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 122 a mieszkańców do 1010[9].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość – Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 13 kompanii w Strumieniu[10].

We wsi działał klub sportowy LZS Mnich. W 1954 roku założono w nim sekcję gimnastyki, której zawodnikami byli m.in. Wanda Pilarz (trzykrotna mistrzyni Polski w skokach), Jan Spratek (mistrz Polski w gimnastyce indywidualnej) i Otton Spratek (trzykrotny mistrz Polski w piramidach trójkowych II klasy i dwukrotnym w dwójkach mieszanych).

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Mnich. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 82019
  2. a b Gmina Chybie: Informacje podstawowe. [w:] www.chybie.pl [on-line]. 2020. [dostęp 05/08/2013].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 789 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 81. ISBN 978-83-933109-3-7.
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. GUS. Rejestr TERYT.
  7. Idzi Panic: Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją Idziego Panica. T. III: Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Cieszyn: Starostwo Powiatowe, 2011, s. 163. ISBN 978-83-926929-5-9.
  8. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
  9. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
  10. Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32–37.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Fikanie nogami. W: Paweł Czupryna: Kalendarz Cieszyński 1991. Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 1990, s. 155–156.
  • Wojciech Kiełkowski: Dzieje Szkoły Podstawowej im. Pawła Kojzara w Mnichu. Jastrzębie Zdrój: 2013. ISBN 978-83-7732-304-5.
  • Wojciech Kiełkowski: Chybie – dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności. Chybie: 2009. ISBN 978-83-910611-5-2.
  • Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918–1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.