Tsivory

24°04′00″S 46°05′00″E / 24.066670°S 46.083330°E / -24.066670; 46.083330

Tsivory
Velarantany	1 227 km2
Isam-ponina	18 694 mponina
Tanànan-dehibe	Tsivory
Ben'ny tanàna	NC
Firenena	Madagasikara
Faritany	Toliary
Faritra	NC

I Tsivory dia kaominina malagasy ao amin' ny distrikan' Amboasary Atsimo, Faritra Anosy, Faritanin' i Toliary. Mirefy 1 227 km² ny velerany. Ny kaodin-kaominina dia 51923 ary ny kaodin-distrika dia 519. Miisa 18 694 ny mponina ao araka ny fanisana natao tamin' ny taona 2018, izay mitsinjara amin' ny fokontany 13. Hita ao ny Antanosy (ankamaroany), ny Antandroy ary ny Bara. Io no toerana nipoiran' ny foko Bara Tsienimbalala. Tokony handroso ny fiompiana omby any nefa tsy folaka tanteraka ny halatra omby.

Kaominina ambanivohitra i Tsivory, izay manana ny renivohiny mitovy anarana aminy any amin' ny 113 km any avaratr' Amboasary-Atsimo. 24°04'06 Atsimo ny laharam-pehintaniny, ary ny laharan-jarahasiny dia 46°04'32 Andrefana.

Ao amin' ny faritra be tendrombohitra no misy an' i Tsivory. Ny tamany avaratra amin' ny dia ahitana tendrombohtra sy havoana mikambana amin' ny Tangoron-tendrombohitra Ivakoany izay manana ny tendrony avo indrindra mirefy 1 632 m, 45 km any avaratra-atsinanan' i Tsivory. Manodidina ny 400 m ambonin' ny haabon' ny ranomasina ny tanànan' i Tsivory. Mampiavaka ny vohon-tany ao amin' ilay kaominina ny fisian' ny havoana sy lohasaha tery sy mando.

Ao amin' ny tapany ambony amin' ny faritanin-dranon' ny ony Mandrare ny kaominina Tsivory. Tondrahan' ny renirano maro madinika ny taniny, anisan' izany ny reniranon' i Tsivory sy ny reniranon' Ankidona izay samy sakelidranon' i Mandrare. Manana ny loharanony eo amin' ny Tangoron-tendrombohira Ivakoany ny reniranon' i Tsivory ary mandalo any andrefan' ny tanàn' i Tsivory. Kely dia kely ny fikorianan' ireo renirano ireo amin' ny volana Septambra sy Ôktôbra.

Ny toetanin' i Tsivory dia toetany trôpikaly. Misy fizaràn-taona roa miavaka tsara ny faritra misy an' io kaominina io: ny fizaràn-taona manorana sy ny fizaràn-taona maina. Maharitra dimy volana ny vanin-taonan' ny orana izay manomboka amin' ny volana Nôvambra ka miafara amin' ny Marsa, fa maharitra fito volana kosa ny vanin-taona maina izay manomboka amin' ny volana Avrily ka miafara amin' ny Ôktôbra. 924 mm isan-taona ny salan' ny rotsak' orana.

Ny volana Desambra (izay manana maripana ambany indrindra 19,2 °C sy ambony indrindra 34 °C, ary salany 26,6 °C) sy ny volana Janoary (19, 6 °C ny maripana ambany indrindra, fa 33,3 °C kosa ny ambany indrindra, ary 26,4 °C ny salany) no volana roa mafana indrindra. Ny volana roa mangatsiaka indrindra dia ny volana Jona (izay manana maripana ambany indrindra 9,7 °C sy ambony indrindra 25,9 °C ary salany 17,8 °C) sy ny volana Jolay (manana maripana ambany indrindra 9,7 °C sy ambony indrindra 27 °C ary salany 18,3 °C).

Ny tamba-javamaniry any dia ahitana ala madinika sy kirihitra ary hivoka anjakan' ny ahidambo (heteropogon contortus).

Mifototra amin' ny fambolena sy fiompiana ny toekaren' ny kaominina Tsivory. Eo koa anefa ny fitrandrahana harena an-kibon' ny tany ataon-tanana sy ny asa ara-toekarena hafa.

Ny 84 % amin' ny mponina no miveloba amin' ny asa tany. Ahitana fikambanan-tantsaha ny ao Tsivory. Ahitana fikambanan' ny mpampiasa rano koa ny ao. Ny halavan' ny vanim-potoana mety ahalanian' ny vokatry ny taon-dasa dia efa-bolana.

Ny karazam-boly amin' ny faritra trôpikaly manana toetany somary maina no ataon' ny mpamboly ao Tsivory, indrindra ny voanjo, ny vary, ny mangahazo, ny vomanga ary ny katsaka. Ny vary sy mangahazo no tena vokarin' ilay kaominina. Mpamatsy vary sy mangahazo any an-toeran-kafa toa an' i Tranomaro, Amboasary-Atsimo, Tôlagnaro ary Ambovombe ity kaominina ity raha tsara ny taona. Ny vary no zava-bolena lehibe indrindra amin' ny lafin' ny velarantany.

Tamin' ny taona 1996 ka hatramin' ny 2008 dia nahazo tombony tamin' ny fanampian' ny tetikasa Projet de développement du Haut Bassin du Mandrare (PHBM) i Tsivory, tetikasam-panjakana novatsian' ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena ho an' ny Fampandrosoana ny Fambolena (frantsay: Fonds international de développement agricole -- FIDA), izay nanamboatra lakandrano fanondrahana sy tohodrano madinika nahafaha-nanondraka tanimboly mirefy 5 000 ha. Nanampy tamin' ny firoboroboan' ny fambolem-bary izany nandritra ny taona vitsy. Mahalana ny mponina ao Tsivory no tratran' ny tsy fahampian' ny vary na tratran' ny kere. Ny 60 % amin' ny tanimbary no voatondraka amin' ny tohodrano. Tafakatra hatramin' ny 22 000 taonina ny voka-bary taorian' izany raha 1 500 taonina fotsiny tamin' ny taompolo 1990. Ankehitriny dia nihena izany vokatra izany noho ny tsy fahampian' ny fikojakojana ny tohodrano sy ny lakandrano ary noho ny haintany.

Miompy omby ny mponina ao amin' ny kaominina Tsivory. Toy ny any amin' ny kaominina hafa manodidina dia efa nandroso tsara io fiompiana io talohan' ny taona 2010 saingy nihena taorian' izay noho ny firongatry ny halatra omby sy ny asan-jiolahy teo anelanelan' io taona io sy ny taona 2014.

Miompy kisoa sy osy ary akoho amam-borona koa ny mponina. Zara raha ataon' ny mpiompy ny fiompiana ondry izay mora voan' ny lagaly sy noho ny hodiny tsy mahazaka ny ahidambo.

Anisan' ny kaominina ao amin' ny faritra Anosy izay misy eladrano (flôgôpita sy moskôvita) ary vatosoa sasany ny kaominina Tsivory. Ao amin' ny fokontany Imanjola no misy ny tahirin' eledrano lehibe indrindra. Tsy misy fiantraikany firy amin' ny fari-piainan' ny mponina any an-toerana anefa izany fitrandrahana izany.

Ny tsena isan' andro no ahafahan' ny mponin' i Tsivory mamaly ny filan' izy ireo amin' ny filàna fototra sy ny vokatra madinika ilaina amin' ny fiainana andavanandro. Ny tsena, izay isaky ny Asabotsy, dia mahavory ny mpivarotra sy ny mpividy avy ao amin' ny kaominina Tsivory sy ny tanàna manodidina na avy any Amboasary-Atsimo mihitsy aza.

Amidy ao ny vokatra eo an-toerana toy ny voamadinika (ny vary sy ny katsaka indrindraindrindra), ny mangahazo sy ny vomanga, ny akoho amam-borona, ny anana, ny voankazo (voasary, akondro, voazavo, manga, sns.) ary ny hena (indrindra ny henanan' omby, henan-kisoa ary henan' osy). Amidy ao koa ny vokatra avy any ivelan' ilay kaominina toy ny lamba, ny kojakoja an-dakozia (vilany, lovia, sns), ny fitaovana madinika mandeha herinaratra sy elektrônika (radiô, finday, sns.). Ny vary no vokatra lafo vidy indrindra. Ny mangahazo no entana faharoa lafo vidy indrindra. Ny entana fahatelo lafo vidy indrindra dia ny voanjo.

Olana tsy azo tsinontsinoavina amin' ny sehatra rehetra ny tsy fahampian' ny herinaratra. Manomboka mampiasa ny angovon' ny masoandro hahazoana hazavana sy handefasana radiô sy fahitalavitra ary videô ny fianakaviana sasany. Mahalana ny fampiasana milina mpamokatra herinaratra noho ny vidin' ny lasantsy (4 800 Ariary ny litatra tamin' ny taona 2017, 8 000 Ariary tamin' ny taona 2022). Ny ankamaroan' ny fianakaviana àry dia mionona amin' ny fandrehetana labozia na jiro mandeha amin' ny solitany amin' ny hariva. Mampiasa kitay na arina ny olona amin' ny fandrahoana sakafo. Tsy mitsaha-mitombo ny vidin' ny kitay sy saribao satria lavitra ny tanànan' i Tsivory ny faritra misy ala.

Miasa ao amin' ny kaominina Tsivory ny Fitehirizana Vola Ifampisamborana (FIVOY), antsoina koa hoe Mutuel de Mandrare, izay misahana ny fampindramam-bola, indrindra ho an' ny tantsaha sy ny mpivarotra madinika, hamatsiana ny asany. Efa tamin' ny tamin' ny taona 2005 no nanombohan' izany.

Kamiao na fiarabe no mitatitra entana eo anelanelan' i Tolagnaro na Amboasary-Atsimo na Ambovombe na tanàna hefa anelanelany sy i Tsivory. Taterina mankany amin' ireo tanàna ireo ny vokatry ny fambolena (vary, mangahazo, sns.) avy ao Tsivory. Ny vokatry ny fitrandrahana harena an-kibon' ny tany (eladrano, kristaly) dia alefa any Tolagnaro.

Manana olana eo amin' ny fitaterana, indrindra fa ny fitaterana olona, ny kaominina Tsivory. Indraindray dia tsy misy afa-tsy fiara iray ho an' ny fitaterana olona. Tsy ampy ny fiara raha oharina amin' ny isan' ny mpandeha. Noho izany dia samy mitondra mpandeha sy entam-barotra ny fiarabe hafa rehetra..

Ny saran-dalan' ny olona tokana mankany Tolagnaro (lalana 225 km) dia 9 000 Ariary tamin' ny taona 2000, tamin' ny taona 2022 izany dia tafakatra 20 000 Ariary, ary lasa 30 000 Ariary tamin' ny taona 2024.

Misy toeram-piantsonan' ny fiaramanidina madinika ny ao Tsivory saingy tsy azo ampiasaina intsony noho ny tsy fisian' ny fikojakojana.

Lalanan-tany ny lalana mampitohy an' i Tsivory amin' ny kaominina hafa. Tsy misy fikojakojana na fanarenana ny ankamaroani ireo lalana ireo. Raha ho any Tsivory avy eo Amboasary Atsimo, manaraka ny lalana RIP 107, dia izao ny elanelana handehanana: Amboasary-Atsimo – Behara: 11 km, Behara – Tranomaro: 45 km, Tranomaro – Amboangy: 39 km, Amboangy – Tsivory: 50 km. Mirefy 145 km ny lalana manelanelana an' i Tsivory sy Amboasary-Atsimo raha tsy heverina ny fivilian-dalana madinidinika noho ny faharatsian' ny lalana ka mahatratra 5 km mahery. Tapaka intelo ny lalana tao anatin' ny taona 1999-2001.

Ny taona 2008 dia lalana mirefy 200 km eo ho eo no namboarina sy nohavaozina tamin' ny alalan' ny famatsiam-bola avy amin' ny Projet de développement du Haut Bassin du Mandrare (PHBM), izay nampihena ny fotoana andehanana avy eo anelanelan' i Tsivory sy ny tanàna hafa toa an' Amboasary-Atsimo. Nanomboka tamin' io taona io anefa dia zara raha misy ny fikojakojana ny ankamaroan' ireo lalana ireo.

Tamin' ny taona 2017 dia 12 ora ny faharetan' ny dia eo anelan’ i Tsivory sy Amboasary-Atsimo, ary amin' ny vanim-potoanan' ny orana dia naharitra 16 ora na mihoatra izany raha tondraka ny renirano na simba ny fiarabe. Ny fiara 4x4 sy ny môtô ihany no azo antoka raha te ho tonga malaky any amin' ny toerana haleha. Mirefy 225 km ny lalana manasaraka an' i Tolagnaro sy i Tsivory.

Kantao sady renivohitry ny distrika teo aloha i Tsivory talohan' ny taona 1947. Lasa kaominina ambanivohitra ao anatin' ny distrikan' Amboasary-Atsimo, ao anatin' ny faritra Anosy sy ny faritanin' i Toliara, izy taorian' izay.

Ny kaominina ambanivohitr' i Tsivory, amin' ny maha vondrom-paritra azy, dia tantanin' ny ben' ny tanàna, ampian' ny lefiny izay mandrafitra ny birao mpanatanteraka, sy ny mpanolotsaina kaominaly eo anivon' ny filankevitra kaominaly. Izy ireo no mandrindra ny hetsika sasantsasany ao amin' ny fokontany 17 (Akotika, Amborompotsy, Ampiha, Ankilimary, Ankilitelo, Ankily, Bevahy, Bevovoka, Fandranarivo, Farivolo, Iaborotsy, Imanjola, Marovotry, Miangala, Tsapà, Tsilanja, ary Tsivory) izay itsinjaràn' ny vohitra miisa 55.

Toy izao ny halavirany raha miala avy eo an-tampon-tananan' i Tsivory mankany amin' ny fokontany hafa:

1. Ankilimary (0,8 km ao andrefana ),
2. Bevovoka (1,7 km ao atsimo-andrefana),
3. Iaborotsy (2,2 km ao avaratra-atsinanana),
4. Ampiha (3 km),
5. Amborompotsy (4,2 km ao atsinanana),
6. Belenalena (5,5 km ao atsimo-atsinanana),
7. Tsapà (5,5 km ao atsimo),
8. Bevahy (6 km ao avaratra-atsinanana),
9. Fandranarivo (8,5 km ao atsimo-andrefana),
10. Farivolo (9,8 km ao atsimo-atsinanana),
11. Ankily (13,2 km ao atsimo-andrefana),
12. Imanjola (14 km ao atsimo-andrefana),
13. Akotika (15,6 km ao atsimo-andrefana),
14. Marovotry (26 km any ao atsimo-andrefana),

Boriborin-tany ao anatin' ny amin' ny Distrikan' Amboasary-Atsimo izay eo ambany fifehezan' ny Minisiteran' ny Atitany i Tsivory.

Misy Borigadin' ny zandarimariam-pirenena (fehin' ny Kaompanian' i Tôlagnaro) sy ny Biraon' ny pôlisy ifotony (fehin' ny Kaomisariàn' Amboasary-Atsimo) ny ao Tsivory izay misahana ny kaominina Tsivory sy ny kaominina Elonty. Misy toby madinika an' ny zandarima miankina amin' ny borigadin' i Tsivory ny any amin' ny kaominina Mahaly. Tsy ampy anefa ny isan' ny mpitandro filaminana ka tsy mahasahana ny fandriam-pahalemana any amin' iny faritra iny. Misy ihany koa ny mpandraharaha fonja.

Nandritra ny vanim-potoana nanjakan' ny tsy fandriam-pahalemana (2011-2014) dia tsy azo atao ny mandeha amin' ny alina amin' ny toerana lavitra. Voatery miara-dia ny fiara mba hampitahotra ny jiolahy.

Ny ezaka nataon' ny zandarimariam-pirenena tao amin' ny Compagnie territoriale de Tolagnaro, Groupement de l'Anosy, izay nandray ny paikady mampandray anjara ny rehetra amin' ny fanamafisana ny "Jado", dia nampihena ny tsy fandriam-pahalemana tao amin' ny kaominina Tsivory sy manerana ny distrika roa Tolagnaro sy Amboasary-Atsimo izay samy ao amin' ny Faritra Anosy. Nampiroborobo ny asa ara-toekarena rehetra izany, indrindra ny fiompiana omby sy ny fitrandrahana harena an-kibon' ny tany. Niharatsy indray ny fandriam-pahalemana taty aoriana: niriongatra ny halatr' omby noho ny tsy fifandanjan' ny olona sy ny fitaovana enti-mitandro ny filaminana amin' ny maha anisan' ny faritra mena ilay kaominina sy ny manodidina azy.

Misy tobim-pahasalamana fototra ambaratonga faharoa (centre de santé de base - CSB-II) ny amin' ny kaominina Tsivory, izay hita ao an-tanànan' i Tsivory sy ao amin' ny fokontanion' Ankilitelo. Ny kankandio sy ny tazomoka no aretina matetika mamely ny mponina ao amin' ny kaominina Tsivory, toy ny any amin' ny kaominina hafa manodidina azy.

Na tsy renivohity ny distrika aza i Tsivory dia misy sampan-draharahan' ny tahirim-bolam-panjakana (perception principale) izay miandraikitra ny fandoavana ny karaman' ny mpiasam-panjakana sy ny fisotroan-dronono. Ao amin' ny kaominina ihany koa dia misy ny sampan-draharaha momba ny fitsaboana ny biby, ny fiarovana ny ala ary ny biraon' ny paositra (ny kaodim-paositra dia 603). Miantoka ny fitsinjarana ny rano fisotro ao an-tanànan' i Tsivory ny Alimentation en Eau du Sud (AES) izay manana ny foibeny any Ambovombe.

Ny Antanosy, sy ny Antandroy ary ny Bara no foko maro anisa ao amin' ny kaominina Tsivory. Misy ihany koa ny mpifindra monina avy any amin' ny faritra atsimo-atsinanana amin' i Madagasikara (Antesaka, sns) sy avy any afovoan-tany (Merina, Betsileo, sns).

Niisa 12 054 ny mponina tao amin' ny kaominina Tsivory tamin' ny taona 2001 fa nitombo 18 694 izany tamin' ny taona 2018, izay monina amin' ny velaran-tany mirefy 1 227 km². Mpamboly sy mpiompy ny ankamaroan' ny mponina ao amin' ilay kaominina. Ny 84 % amin' ny mponina no miasa tany, ny 1 % no miasa amin' ny fanjonoana, ny 5 % no miasa amin' ny fiompiana, ny 10 % no miasa amin' ny sampan-draharaha.

Tamin' ny taona 2001 dia ny 10 % amin' ny mponina no tena mahantra dia mahantra, ny 50 % no mahantra, ny 30 % no manana fari-piainana antonontonony, ny 10 % no manan-karena. Nitombo be ny tahan' ny fahantrana nanomboka tamin' ny taona 2018 noho ny haintany namely ilay kaominina sy ny kaominina manodidina azy tamin' ny taona 2018-2022 ka tsy nahafahan' ny mponina nanao ny asa fambolena izay nahakasika koa sy fiompiana.

Eo amin' ny lafiny fanabeazana dia Zone Administratif et Pédagogique (ZAP) i Tsivory, ambany fifehezan' ny Fari-Piandidiam-Pampianara Amboasary-Atsimo (Circonscription scolaire -- CISCO Amboasary-Atsimo) , izay ao anatin' ny Fitaleavam-Paritry ny Fanabeazam-Pirenena Anosy (Direction régionale de l'éducation nationale - DREN Anosy). Misy sekoly ambaratonga fototra (école primaire publique) ny ankamaroan' ny fokontany ao amin' ny kaominina Tsivory. Misy kôlejy fampianarana ankapobeny (collège d'enseignement général) iray koa ny ao. Misy mpampianatra sy mpianatra amin' ny lisea (lycée) ny ao Tsivory nefa mbola olana lehibe ny tsy fahampian' ny mpampianatra sy ny tsy nananan' io lisea io trano fianarana hatramin' ny nananganana azy, ny efitrano sasany dia indraminy hatao birao sy efitrano fianarana.

Ahitana sekoly miahy tena telo koa ny ao Tsivory: ny sekoly katôlika "Fo Masin' i Jesoa"(Sacré-Coeur) izay misy akanin-jaza sy sekoly fanabeazana fototra sy sekoly ambaratonga faharoa ihany koa; ny sekoly tsy miankina na amin' ny fanjakana na amin' ny fiangonana "La Victoire" sy "Le Vainqueur".

Ny ankamaroan' ny mponina ao amin' ny kaominina Tsivory dia manaraka fivavahana nentim-paharazana. Ny ankoatra izay dia manaraka ny fivavahana kristiana sy ny fivavahana silamo. Hita ao Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina (EKAR), ny Fiangonana Loterana Malagasy (FLM).

Miorina ao koa ny Fiangonan' i Jesoa Kristy eto Madagasikara (FJKM), ny fikambanan' ny Vavolombelon' i Jehovah, ny Pentekôtista Mitambatra, ny Fiangonan' Andriamanitra (Assemblée de Dieu), ny Fiangonana Jesosy Mamonjy. Ny FLM ao Tsivory dia ao amin' ny Synodam-Paritany Ambovombe-Androy (SPAA) fa ny Eglizy Katôlika kosa dia miankina amin' ny Diôsezin' i Tolagnaro.

Nihatsara ny fifandraisan' ny mponina ao amin' ny kaominina Tsivory sy ny any ivelany noho ny fisian' ny tambajotra sahanin' ny orinasam-pifandraisan-davitra telo: ny Orange sy ny Airtel ary ny Telma. Na izany aza dia matetika misy olana ny fifandraisana.

Afaka mihaino ny radiôm-pirenena (RNM) ny tanànan' i Tsivory noho ny fisian' ny fitaovana fandraisana sy fandefasana feo ao an-toerana. Ireo manan-katao vitsy anisa dia afaka mividy fitaovana fandraisana sary sy feo amin' ny orinasa misahana ny televiziona an-janabolana, toy ny Canalsat sy ny Parabole Madagascar, izay anaovana famandrihana isam-bolana, ka amin' ny alalan' izany no ahafahana mijery ny fahitalavi-pirenena (Televiziona Malagasy -- TVM). Na izany aza, ny olana momba ny angovo dia mametra ny fotoana hijerena azy ireo. Amin' ity toerana ity dia tsy misy fivarotana gazety.

• Distrikan' Amboasary Atsimo - Faritra Anosy
• Bara - Tanosy - Tandroy
• Kaominina ao amin' ny Distrikan' Amboasary Atsimo: Amboasary-Atsimo - Behara - Berano Ville - Ebelo - Elonty - Esira - Ifotaka - Mahaly - Manevy - Maromby - Marotsiraka - Ranobe - Sampòna - Tanandava Sud - Tomboarivo -Tranomaro - Tsivory

• ilo.cornell.edu - Statistika momba ny kaominina malagasy ary loharanom-pahaizana namoronana an' ity lahatsoratra ity.
• Meteo Tsivory