Jump to content

Feliz Navidad

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
«Feliz Navidad»
Խոսե Ֆելիսիանոյի սինգլը
«José Feliciano Christmas Album (Feliz Navidad), 1970» ալբոմից
«Բ» կողմFeliz Navidad
Թողարկված1970
ՖորմատՄինի ալբոմ
Ձայնագրված1970
ԺանրՍուրբծննդյան երաժշտություն, լատինո-փոփ
ԵրգահանԽոսե Ֆելիսիանո
Տևողություն3:58 + 3:00[1]
ԼեյբլRCA Records
ՊրոդյուսերRick Jarrard
Խոսե Ֆելիսիանոյի սինգլների ժամանակագրություն
«Destiny»
(1970)
«Feliz Navidad»
(1970)
«Che sarà»
(1971)

«Feliz Navidad» (իսպաներենից թարգմանաբար նշանակում է «Շնորհավոր Սուրբ Ծնունդ»), սուրբծննդյան երգ, գրվել է 1970 թվականին պուերտոռիկացի երգիչ Խոսե Ֆելիսիանոյի կողմից[2]։ ԱՄՆ-ում և Լատինական Ամերիկայի երկրներում Սուրբ Ծննդյան և Ամանորի դասական երաժշտական խորհրդանիշներից մեկը («Jingle Bells» երգի հետ մեկտեղ)։ Հայտնի է նաև աշխարհի այլ երկրներում։

Ընդհանուր տեղեկություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին անգամ ձայնագրվել և թողարկվել է 1970 թվականին որպես «José Feliciano Christmas Album» ալբոմի առաջին երգ (հետագայում ալբոմը անվանափոխվել է «Feliz Navidad») և որպես սինգլ Քեթրին Դեվիսի «The Little Drummer Boy» երգի հետ։

Երգի տեքստը Սուրբ Ծննդյան և Ամանորյա ավանդական շնորհավորանքների կրկնություն է իսպաներենով («Feliz Navidad, Prospero Año y Felicidad», բառացի՝ «Շնորհավոր Սուրբ Ծնունդ, հաջողակ տարի և երջանկություն») և անգլերենով («I wanna wish you a merry Christmas from the bottom of my heart», բառացի՝ «Ի սրտե ուզում եմ մաղթել ուրախ Սուրբ Ծնունդ»)։

Գրվելուց ի վեր երկլեզու երգ-շնորհավորանքը դարձել է հեղինակի ամենահայտնի աշխատանքը ԱՄՆ-ում[3] և աշխարհում Սուրբ Ծննդյան ամենատարածված երգերից մեկը՝ ընդգրկվելով այդ ժանրի դասականների շարքում[4][5][6][7][8]։ Ֆելիսիանոյի ձայնագրած տարբերակը, որտեղ նա երգելուց բացի մասնակցում է նաև երկու գործիքով վերադաշնակմանը (կիթառ և պուերտո-ռիկյան կուատրո), սուրբծննդյան ամենահաճախ ներբեռնվող ստեղծագործություններից է։

Առնվազն 20-րդ դարի վերջից երգը պահպանվում է «Ամերիկյան կոմպոզիտորների, հեղինակների և հրատարակիչների միության» (ASCAP) կողմից պարբերաբար թարմացվող «Ցանկացած ժանրի լավագույն 25 տոնական երգերի» ցանկում։ 20-րդ դարի տվյալներով երգը զբաղեցրել է այս ցանկի 24-րդ հորիզոնականը[9], հետագայում այս ցուցակում տեղաշարժվել է դեպի վեր՝ մի քանի տարի մնալով 13-րդ և 15-րդ դիրքերի միջև[10][11][12][13][14], և 21-րդ դարի առաջին տասնօրյակի արդյունքներով զբաղեցնելով 15-րդ հորիզոնականը[9][15]։ Երկար ժամանակ մնալով «ընդհանուր» ցանկում՝ «Feliz Navidad» երգը վաղուց ղեկավարում է նույն կառույցի սահմանած լատինամերիկյան ռադիոեթերի տարբեր ժանրերի տոնական երգերի «Թոփ 25»-ը[16]։

Դիրք շքերթներում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Billboard (ԱՄՆ)

  • Latin Pop Songs - № 28[17]
  • Holiday Songs  - № 3[18]
  • Holiday Airplay  - № 2[19]

Sverigetopplistan (Շվեդիա)

Ö3 Austria Top 40 (Ավստրիա)

Media Control Charts (Գերմանիա)

  • Երգը պարբերաբար վերադառնում է շքերթ նախատոնական շաբաթվա ընթացքում և համապատասխան շաբաթը զբաղեցրել է շքերթի 33-րդ հորիզոնականը և ունեցել 21.5% հայտնիության մակարդակ[22]։

Քավեր տարբերակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաշվի առնելով երգի հայտնիությունը՝ այն տարբեր լեզուներով ձայնագրվել է տարբեր հեղինակների կատարմամբ, այդ թվում․

  • Երեք տենոր («The Three Tenors Christmas» ալբոմում, որը թողարկվել է 2000 թվականի հոկտեմբերին[23])
  • Քանթրի երգիչ Քլեյ Ուոքեր («Christmas» ալբոմwum, որը թողարկվել է 2002 թվականի սեպտեմբերին[24])
  • «Բոնի Էմ» («Feliz Navidad: a Wonderful Christmas» կրկնակի ալբոմում, որը թողարկվել է 2010 թվականի նոյեմբերին[25])
  • Զուգերգ փոփ ջազային երգիչ Մայքլ Բուբլեի և փոփ երգչուհի Թալիայի կատարմամբ («Christmas» ալբոմում[26] և առանձին «Mis Deseos/Feliz Navidad» սինգլով[27], երկուսն էլ թողարկվել են 2011 թվականի հոկտեմբերին)
  • Օպերա-փոփ բոյ բենդ «Il Volo» («Buon Natale: The Christmas Album» ալբոմում[28] և առանձին «Mis Deseos/Feliz Navidad» սինգլով[29], երկուսն էլ թողարկվել են 2013 թվականի հոկտեմբերին)
  • Կանադական ռոք խումբ «Walk off the Earth» (2014 թվականի դեկտեմբեր[30])
  • Ֆինն ռոք երգչուհի Տարյա Տուրունեն («From Spirits and Ghosts (Score for a Dark Christmas)» ալբոմում, որը թողարկվել է 2017 թվականի նոյեմբերին)
  • Երգը նաև բազմիցս օգտագործվել է ֆիլմերում և հեռուստասերիալներում՝ որպես Սուրբ Ծննդյան «իրադրությունների» ավանդական ֆոն (մասնավորապես, «Glee» հեռուստասերիալի 4-րդ եթերաշրջանի 10-րդ սերիայում[31]

2009 թվականի ռասիստական նմանակում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2009 թվականի դեկտեմբերին ամերիկյան «Human Events» հրատարակչությունն իր կայքում տեղադրեց «Feliz Navidad» երգի նմանակումը «The Illegal Alien Christmas Song» վերնագրով (բառացի՝ «Անօրինական ներգաղթյալի սուրբծննդյան երգ»)։

Նմանակումը, որը հիմնված էր լատինամերիկացի ներգաղթյալների մասին կարծրատիպերի վրա և նրանց ներկայացնում էր որպես հարբեցողներ, հանցագործներ և հիվանդությունների կրողներ, արժանացավ մի շարք համայնքների և լրատվամիջոցների վրդովմունքին։ 2009 թվականի դեկտեմբերի 23-ին երգի բնօրինակի հեղինակ Խոսե Ֆելիսիանոյի (նա հիմնականում հանգիստ էր վերաբերում իր երգերի հեգնական նմանակումներին) պաշտոնական կայքում հրատարակվեց հետևյալ հայտարարությունը.

Խոսեն և նրա թիմը վրդովված են այդ նմանակումից, որն օգտագործում է ԱՄՆ անօրինական ներգաղթի թեման։ «Այս երգը միշտ կամուրջ է հանդիսացել ինձ համար հարազատ երկու մշակույթների միջև և չպետք է օգտագործվի որպես քաղաքական պլատֆորմների, ռասիզմի և ատելության կրող։ Դա զզվելի է, և ես կցանկանայի, որպեսզի հնարավորինս շուտ դադարեցվի այդպիսի վերաբերմունքը իմ և իմ երգի նկատմամբ»:

Շուտով այդ նմանակումը հեռացվեց «Human Events»-ի կայքից (այդուհանդերձ, հասցնելով տարածվել համացանցում), իսկ հրատարակչության խմբագիր Ջեդ Բեբբին «Associated Press»-ով ներողություն խնդրեց երաժիշտից[33]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «RCA-Victor 74-0000» (գերմաներեն). Stars on 7 inch. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  2. Jose Feliciano, «Feliz Navidad» Retrieved October 14, 2011
  3. María Pérez y González. Puerto Ricans in the United States. — Westport CT, USA: Greenwood Press, 2000. — P. 152. — 186 p. — ISBN 0-313-29748-7
  4. J.L. Jose Feliciano is "El Premio Billboard" // Billboard. — Prometheus Global Media, May 4, 1996. — С. L-12.
  5. Encyclopedia of Latino Popular Culture / Cordelia Candelaria, Peter J. García, Arturo J. Aldama, A. Alvarez-Smith (Eds.). — Wertport CT, USA: Greenwood Press, 2004. — Vol. 1 (A-L). — P. 269. — 983 p. — ISBN 0-313-33211-8
  6. Steven Otfinoski. Latinos in the Arts. — New York NY, USA, 2007. — P. 72. — 277 p. — ISBN 978-0-8160-6394-9
  7. «Певец Хосе Фелисиано протестует против пародии на 'Feliz Navidad'». AmericaRU. 2009 թ․ դեկտեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  8. «Golden Note Presented To José Feliciano at Miami Gala» (անգլերեն). Американское общество композиторов, авторов и издателей (ASCAP). 1998 թ․ հոկտեմբերի 1. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  9. 9,0 9,1 William D. Crump. The Christmas Encyclopedia. — 3. — Jefferson NC, USA: McFarland & Company, 2013. — P. 459. — ISBN 978-1-4766-0573-9
  10. «ASCAP UPDATES TOP 25 HOLIDAY SONG LIST "The Christmas Song (Chestnuts Roasting)" TOPS LIST» (անգլերեն). Американское общество композиторов, авторов и издателей. 2002 թ․ դեկտեմբերի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  11. «ASCAP Announces the Top 25 Holiday Songs "Santa Claus Is Coming To Town" Tops List» (անգլերեն). ASCAP. 2003 թ․ դեկտեմբերի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  12. «ASCAP UDATES TOP 25 HOLIDAY SONG LIST "The Christmas Song (Chestnuts Roasting)" Tops List» (անգլերեն). ASCAP. 2004 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  13. «ASCAP ANNOUNCES TOP 25 HOLIDAY SONGS» (անգլերեն). ASCAP. 2007 թ․ նոյեմբերի 12. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  14. Leila Cobo. (2008 թ․ դեկտեմբերի 18). «Feliciano's 'Navidad' Maintains Top ASCAP Latin Xmas Spot» (անգլերեն). Billboard. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.(չաշխատող հղում)
  15. «ASCAP ANNOUNCES TOP 25 HOLIDAY SONGS OF THE DECADE» (անգլերեն). ASCAP. 2009 թ․ նոյեմբերի 23. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  16. «"Feliz Navidad" Maintains Its Lead on ASCAP's List of Most-Played Holiday Songs on Latin Radio» (անգլերեն). ASCAP. 2009 թ․ նոյեմբերի 23. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  17. «José Feliciano: Chart history / Latin Pop Songs» (անգլերեն). Billboard. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  18. «José Feliciano: Chart history / Holiday Songs» (անգլերեն). Billboard. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 23-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  19. «José Feliciano: Chart history / Holiday Airplay» (անգլերեն). Billboard. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  20. «JOSÉ FELICIANO - FELIZ NAVIDAD (SONG)» (անգլերեն). swedishcharts.com. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  21. «JOSÉ FELICIANO - FELIZ NAVIDAD (SONG)» (գերմաներեն). austriancharts.com. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  22. «Song Charts CW52-2015» (գերմաներեն). charts.de. 2015 թ․ դեկտեմբերի 24. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  23. ««The Three Tenors Christmas»». Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  24. Клэй Уокер[en]. ««Christmas »». Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. {{cite web}}: Check |author= value (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  25. Boney M. ««Feliz Navidad: a Wonderful Christmas»». Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  26. Майкл Бубле. ««Christmas»». Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  27. Майкл Бубле, Талия. ««Mis Deseos/Feliz Navidad (Duet With Thalia)»». Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  28. «Il Volo». ««Buon Natale: The Christmas Album»». Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  29. «Il Volo». ««Mis Deseos / Feliz Navidad [feat. Belinda]»». Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  30. «Walk off the Earth - Feliz Navidad».
  31. «GLEE: THE MUSIC, THE CHRISTMAS ALBUM VOL. 3 AVAILABLE DECEMBER 11». Glee: The Music. Columbia Records. 2012 թ․ նոյեմբերի 29. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  32. Хосе Фелисиано (2009 թ․ հոկտեմբերի 23). «OFFICIAL STATEMENT» (անգլերեն). Официальный сайт Хосе Фелисиано. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  33. Dave Itzkoff (2009 թ․ դեկտեմբերի 25). «Publication Apologizes to José Feliciano» (անգլերեն). The New York Times. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.