Karl Popper

Karl Popper
Doğum tarixi	28 iyul 1902
Doğum yeri	Vyana
Vəfat tarixi	17 sentyabr 1994
Vəfat yeri	Kenley
Dəfn yeri	mortuary Lainzer Friedhof
Vikipediya məqaləsi

Ser Karl Raimund Popper (28 iyul 1902 – 17 sentyabr 1994) — Avstriya-Britaniya filosofu, akademik və sosial şərhçi.

• Açıq cəmiyyət elə cəmiyyətdir ki, burada kişilər müəyyən dərəcədə tabulara tənqidi yanaşmağı və qərarları öz zəkalarına əsaslanaraq qəbul etməyi öyrəniblər.
• Açıq cəmiyyətlər tək bir “həqiqət” baxışını dəstəkləmir, əksinə, fərqli baxışlara malik insanların sülh şəraitində birlikdə yaşamasına imkan verən qanunlar və təsisatlar yaratmağa çalışırlar.
• Aydın danışa bilməyən, bacardığı qədər susmalıdır.

• Bəşəriyyətin vahid tarixi yoxdur, ancaq insan həyatının müxtəlif aspektləri ilə əlaqəli sonsuz sayda hekayələr və onların arasında siyasi hakimiyyətin tarixi var.
• Biliklərimiz kritik təxminlərdir, fərziyyələr şəbəkəsidir, fərziyyələr toxumasıdır.
• Biliklərimizin hər cür mənbələri var; lakin heç birinin səlahiyyəti yoxdur … Biliklərimizin son mənbələrinin fəlsəfi nəzəriyyəsinin etdiyi əsas səhv ondan ibarətdir ki, mənşə və etibarlılıq sualları arasında kifayət qədər aydın fərq qoymur.
• Biz tələb edirik ki, dövlət azadlığı müəyyən qədər məhdudlaşdırsın ki, son nəticədə qanun hamının azadlığını qorusun.
• Biz yalnız təhlükəsizliyi deyil, azadlığı planlaşdırmalıyıq. Əgər başqa səbəb yoxdursa, ən azı ona görə ki, yalnız azadlıq təhlükəsizliyi daha əmin edə bilər.
• Bizə yer üzündə cənnət vəd edənlər cəhənnəmdən başqa bir şey yaratmadılar.
• Bu sivilizasiya hələ doğulduğu sarsıntıdan – qəbilə və ya “qapalı cəmiyyətdən” sehirli qüvvələrə tabe olan “açıq cəmiyyət”ə keçiddən, insanın tənqidi güclərini azad edən “açıq cəmiyyətə” keçiddən hələ tam sağalmayıb.

• Demokratik institutlar özlərini təkmilləşdirə bilməzlər — onların təkmilləşməsi bizdən asılıdır. Demokratik təsisatların təkmilləşdirilməsi problemi həmişə institutların deyil, fərdlərin problemidir.
• Dünya haqqında nə qədər çox öyrənsək və öyrənməyimiz nə qədər dərin olarsa, bilmədiklərimiz haqqında məlumatımız, cəhalətimiz haqqında məlumatımız bir o qədər şüurlu, konkret və ifadəli olacaqdır. Bunun üçün, doğrudan da, cəhalətimizin əsas mənbəyidir — biliyimiz yalnız sonlu ola bilər, cəhalətimiz isə mütləq sonsuz olmalıdır.

• Elm miflərdən, miflərin tənqidindən başlamalıdır.
• Elm tarixi, bütün bəşər ideyalarının tarixi kimi, məsuliyyətsiz arzuların, inadkarlığın və səhvlərin tarixidir. Lakin elm səhvlərin sistematik şəkildə tənqid edildiyi və kifayət qədər tez-tez vaxtında düzəldildiyi çox az insan fəaliyyətindən biridir — bəlkə də yeganədir. Buna görə deyə bilərik ki, elmdə tez-tez səhvlərimizdən nəticə çıxarırıq və nə üçün orada irəliləyiş əldə etmək barədə aydın və məntiqli danışa bilərik.
• Elmi bilik fərziyyə və təkzib yolu ilə inkişaf edir.

• Əgər mən sosial islahat üçün məqbul hesab etdiyim planlarla yolverilməz utopik planlar arasında fərq qoymaq üçün sadə bir düstur və ya resept versəm, deyə bilərəm: Mücərrəd malların reallaşdırılması üçün deyil, konkret pisliklərin aradan qaldırılması üçün çalışın. Siyasi vasitələrlə xoşbəxtliyi bərqərar etməyi hədəfləməyin. Daha doğrusu, konkret bəlaların aradan qaldırılmasını hədəfləyin.
• Əsl cəhalət biliyin olmaması deyil, onu əldə etməkdən imtina etməkdir.

• Həmişə yadda saxla ki, elə danışmaq mümkün deyil ki , səni səhv başa düşməsinlər: həmişə səni səhv başa düşənlər olacaq.

• Qanunsuz insan cəmiyyəti ola bilməz.

• Mən demokratiyaya xas olan çətinlikləri və təhlükələri yaxşı bilirəm, lakin buna baxmayaraq, inanıram ki, bu, bizim yeganə ümidimizdir. Çoxlu misallar göstərir ki, bu ümid boşuna deyil.
• Müasir totalitarizm azadlıq və ağıl əleyhinə əbədi üsyanın yalnız bir epizodudur. O, əvvəlki epizodlardan ideologiyasına görə deyil, liderlərinin öz sələflərinin ən vəhşi arzularını həyata keçirməyə müvəffəq olması ilə fərqlənir - onlar azadlıq əleyhinə üsyanı xalq hərəkatına çevirirlər.

• Nə vaxt bir nəzəriyyə sizə yeganə mümkün olan kimi görünsə, bunu nə nəzəriyyəni, nə də həll etmək istədiyi problemi başa düşmədiyinizə işarə kimi qəbul edin.

• Sərhədsiz tolerantlıq tolerantlığın yox olmasına gətirib çıxarır. Əgər dözümsüz olanlara sonsuz tolerantlıq göstərsək, tolerant cəmiyyəti dözümsüzlərin cəhdlərindən müdafiə etməyə hazır olmasaq, tolerant məhv olar. Onlarla birlikdə tolerantlıq da yox olacaq.
• Siyasi güc kimi dövlətə pərəstiş insanı mənəvi məsuliyyətdən azad edir.

• Platondan Karl Marksa və ondan sonrakı dövrlərdə əsas problem həmişə olub: dövləti kim idarə etməlidir? (Əsas məqamlarımdan biri o olacaq ki, bu problem tamamilə fərqli bir problemlə əvəz olunmalıdır.)
• Proporsional seçki sistemi deputatı şəxsi məsuliyyətdən məhrum edir. Onu düşünən və hiss edən insan deyil, səsvermə maşınına çevirir.

• Rasional davranmaq arzusu olmayan insana rasional təsir göstərən heç bir rasional arqument yoxdur.

• Yer kürəsi onsuz da çox sıx məskunlaşıb və mübahisələri alovlandıran istənilən millətçilik təhlükəlidir.
• Yer üzündə cənnət qurmaq cəhdi həmişə cəhənnəmi yaradır . Bu cəhd dözümsüzlüyə, dini müharibələrə və inkvizisiya tərəfindən ruhların xilasına səbəb olur.