İçeriğe atla

Messier 87

Koordinat:Sky map 12sa 30d 49,4s; +12º 23' 28″
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Messier 87
Işık hızına yakın hızla fırlatılan M87'deki jet.
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızBaşak
Sağ açıklık (α)12sa 30d 49.4s[1]
Dik açıklık (δ)+12° 23′ 28″[1]
Galaksi sınıfıE+0-1 pec;NLRG Sy[1]
Görünür büyüklük (V)8,6[2]
Görünür büyüklük (B)9,6[2]
Yüzey parlaklığı (SB)13,0[2]
Boyut8,3′ × 6,6′[1]
Özellikler
Grup veya kümeBaşak kümesi
(LGG 289)[1]
Kırmızıya kayma (z)0,004283 ± 0,000017[1]
Helyo dikey hız ()(1284 ± 5) km/sn[1]
Mesafe72,08 MIy (22,1 Mpc)[1]
Keşif
Charles Messier (18 Mart 1781)
Katalog belirtmeleri
M 87 • NGC 4486 • GC 3035 • Arp 152 • h 1301 • MCG +02-32-105 • PGC 41361 • UGC 7654 • VCC 1316 • ZWG 70.139 • 3C 274 • Virgo A
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Messier 87 (ayrıca M87, Virgo A veya NGC 4486 olarak da bilinir) Başak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 72,08 MIy (22,1 Mpc)uzaklıkta bulunan dev bir eliptik gökadadır. Charles Messier tarafından 18 Mart 1781 tarihinde keşfedildi.[3] Messier, gözlem defterine düştüğü notta gökada için "içinde yıldız olmayan bir bulutsu" diyordu. Oysa Messier'in yıldızsız bulutsu sandığı şey, en az birkaç yüz milyar yıldızdan oluşmuş dev bir sistemdi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 151 olarak "Fışkırmalara sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.[4]

M87, Başak kümesi'nin kuzeyinde bulunan en büyük ve en parlak gökadadır. Gökada, dikkat çekici ve önemli bir etkin çekirdeğe sahiptir ve özellikle çoklu dalga boyunda radyasyon yayan güçlü bir radyo dalgası kaynağıdır.[5] Dünyaya yakın dev bir eliptik gökada ve çok parlak bir radyo kaynağı olması nedeniyle keşfinden bu yana amatör ve profesyonel çalışmalar için popüler bir hedef olmuştur.

1781 yılında Fransız gök bilimci Charles Messier, kuyruklu yıldızlarla karıştırılabilecek nesneleri tanımlamayı amaçlayan bir listenin parçası olarak bulutsu görünümüne sahip 103 nesneden oluşan bir katalog yayınladı. Daha sonraki kullanımlarda her katalog girişine "M" harfi eklenmiştir. Böylece M87, Messier kataloğunda listelenen seksen yedinci nesne oldu.[6] 1880'lerde, gök bilimci John Dreyer'in esas olarak İngiliz gök bilimci John Herschel'in gözlemlerine dayanarak hazırladığı Yeni Genel Kataloğu'na NGC 4486 olarak dahil edildi.[7]

1918 yılında Lick Gözlemevi'nden Amerikan gök bilimci Heber Curtis yaptığı gözlemlerde, "Tuhaf düz ışın... görünüşe göre ince bir madde çizgisiyle çekirdeğe bağlı" notuyla birlikte M87'nin sarmal bir yapısının bulunmadığına dikkat çekti. Bu ışının en parlak olarak göründüğü yer galaktik merkezin yakınıydı.[8] Ertesi yıl M87 içindeki bir süpernova, 21,5 zirve fotoğraf parlaklığına ulaştı. Ancak bu olay 1922'de Rus gök bilimci Innokentii A. Balanowski tarafından fotoğrafik plakalar incelenene kadar bildirilmedi.[9][10]

Süper kütleli kara delik

[değiştir | kaynağı değiştir]
1,3 mm radyo dalgaları kullanarak M87 çekirdeğinin Olay Ufku Teleskobu ile elde edilen görüntüsü. Merkezdeki karanlık nokta kara deliğin gölgesidir ve kara deliğin olay ufkundan daha büyüktür.

Çekirdek, kütlesi Güneş'in milyarlarca katı olan ve M87* olarak belirtilen[11][12] bir süper kütleli kara delik içeriyor. Tahminler; 2016 yılında yapılan ölçümlerde 7,22+0,34
-0,40
×109
M ve diğer ölçümlerde (3,5 ± 0,8) × 109 M ile (6,6 ± 0,4) × 109 aralığında değişmekteydi. 2019 Nisan'ında, kara delik kütlesinin Olay Ufku Teleskobu ile elde edilen ölçümleri (6,5 ± 0,2stat ± 0,7sys ) × 109 M olarak yayınlandı.[13] Bu, böyle bir nesne için bilinen en yüksek kütle değerlerinden birisidir. Dönen bir iyonize gaz diski kara deliği çevreler ve hemen hemen dikey bir göreceli fışkırmaya neden olur. Disk, yaklaşık olarak 1.000 km/sn hızla döner[14] ve maksimum 0,12 parsek (25.000 AU; 0,39 ly; 3,7×1012 km) çapına kadar yayılır.[15]

Jet (fışkırma)

[değiştir | kaynağı değiştir]

1918'de Lick Gözlemevi'nden Heber Curtis, M87'den gelen maddenin fışkırmasını (jet) keşfetti. Bu fışkırma, süper büyük kütleli bir karadeliğin etkisiyle M87'nin çekirdeğinden en az 5.000 ışık yılı uzağa fırlatılan maddeden oluşur. Gök bilimciler, bu kara deliğin kütlesini yaklaşık 6,4 milyar (6,4×109) Güneş kütlesi olarak tahmin etmektedirler. Ayrıca M87'nin çok güçlü bir X-ışını kaynağı olduğu bulunmuştur.

Süperluminal hareket

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hubble Uzay Teleskobu'nca 1999 yılında sağlanan fotoğraflarla, M87'deki fışkırma hızını ışık hızının dört veya altı kat üzerinde olduğu ölçülmüştür. Bu hareketin fışkırmada görülen göreli bir hız sonucu oluştuğuna ve gerçek bir süperluminal hareket olmadığına inanılmaktadır.

X-ışını yayan döngüler ve halkalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Chandra X-ışını Gözlemevi gözlemleri, M87'den çevresine x-ışını yayan döngüler ve halkaların varlığını göstermiştir. Bu döngüler ve halkalar basınç dalgaları tarafından oluşturulur. Bu basınç dalgaları süper büyük kütleli kara delik sonucu oluşan fışkırmanın çeşitli değişimlerinden kaynaklanır.

Küresel kümeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

M87, alışılmadık derecede büyük küresel yıldız kümeleri popülasyonuna sahiptir. 2006'da yapılan gözlemlerle çekirdeğin 25′ dışına doğru yaklaşık 12.000 ± 800 küresel kümeye sahip olduğu hesap edilmektedir.[16]

  1. ^ a b c d e f g h "NASA/IPAC Extragalactic Database". NGC 4486 için sonuçlar. Erişim tarihi: 22 Ekim 2006. 
  2. ^ a b c "SEDS". NGC 4486 için sonuçlar. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. 
  3. ^ Seligman, Courtney. "NGC 4486 (= PGC 41361 = M87 = Arp 152)". 28 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. 
  4. ^ Arp, Halton (1966). "Atlas of Peculiar Galaxies". Figure 2. 25 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2019. 
  5. ^ W. Baade, R. Minkowski (1954). "On the Identification of Radio Sources". Astrophysical Journal. Cilt 119. ss. 215-231. doi:10.1086/145813. 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2010. 
  6. ^ Basu, B.; Chattopadhyay, T.; Biswas, S. N. (2010). An Introduction to Astrophysics (2. bas.). New Delhi: PHI Learning Pvt. Ltd. s. 278. ISBN 978-81-203-4071-8. 
  7. ^ Dreyer, J. L. E. (1888). "A New General Catalogue of Nebulae and Clusters of Stars, being the Catalogue of the late Sir John F.W. Herschel, Bart., revised, corrected, and enlarged". Memoirs of the Royal Astronomical Society. Cilt 49. ss. 1-237. Bibcode:1888MmRAS..49....1D. 
  8. ^ Curtis, H. D. (1918). "Descriptions of 762 Nebulae and Clusters Photographed with the Crossley Reflector". Publications of the Lick Observatory. Cilt 13. ss. 9-42. Bibcode:1918PLicO..13....9C. 
  9. ^ Hubble, E. (Ekim 1923). "Messier 87 and Belanowsky's Nova". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 35 (207). ss. 261-263. Bibcode:1923PASP...35..261H. doi:10.1086/123332. 
  10. ^ Shklovskii, I. S. (Ağustos 1980). "Supernovae in Multiple Systems". Soviet Astronomy. Cilt 24. ss. 387-389. Bibcode:1980SvA....24..387S. 
  11. ^ Pek çok yazar (10 Nisan 2019). "First M87 Event Horizon Telescope Results". The Astrophysical Journal Letters – IOPscience. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. 
  12. ^ Lu, Donna (12 Nisan 2019). "How do you name a black hole? It is actually pretty complicated". New Scientist. Londra. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. "For the case of M87*, which is the designation of this black hole, a (very nice) name has been proposed, but it has not received an official IAU approval," says Christensen. 
  13. ^ The Event Horizon Telescope Collaboration (10 Nisan 2019). "First M87 Event Horizon Telescope Results. VI. The Shadow and Mass of the Central Black Hole" (PDF). The Astrophysical Journal. 875 (1). s. L6. doi:10.3847/2041-8213/ab1141. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. 
  14. ^ Macchetto, F.; Marconi, A.; Axon, D. J.; Capetti, A.; Sparks, W.; Crane, P. (Kasım 1997). "The Supermassive Black Hole of M87 and the Kinematics of Its Associated Gaseous Disk". The Astrophysical Journal. 489 (2). ss. 579-600. arXiv:astro-ph/9706252 $2. Bibcode:1997ApJ...489..579M. doi:10.1086/304823. 
  15. ^ Matveyenko, L. I.; Seleznev, S. V. (Mart 2011). "Fine core-jet structure of the galaxy M87". Astronomy Letters. 37 (3). ss. 154-170. Bibcode:2011AstL...37..154M. doi:10.1134/S1063773711030030. 
  16. ^ Tamura, Naoyuki; Sharples, Ray M.; Arimoto, Nobuo; Onodera, Masato; Ohta, Kouji; Yamada, Yoshihiko (2006). "A Subaru/Suprime-Cam wide-field survey of globular cluster populations around M87 - I. Observation, data analysis and luminosity function". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt Online Early. s. 588. doi:10.1111/j.1365-2966.2006.11067.x. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2010. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bahar açısına göre önceki: M 87 | Bahar açısına göre sonraki: M 49
Katalog sırasına göre önceki: M 86 | Katalog sırasına göre sonraki: M 88


Bakmak istediğiniz cisminin resmini seçiniz

Messier nesneleri kataloğuM1Messier 2Messier 3Messier 4Messier 5KelebekMessier 7Deniz Kulağı BulutsusuMessier 9Messier 10Yaban ÖrdeğiMessier 12Messier 13Messier 14Messier 15Kartal BulutsusuOmega BulutsusuMessier 18Messier 19Üç Boğumlu BulutsuMessier 21Messier 22Messier 23Messier 24Messier 25Messier 26Halter BulutsusuMessier 28Messier 29Messier 30Andromeda GalaksisiNGC 221Üçgen GalaksisiMessier 34Messier 35Messier 36Messier 37Messier 38Messier 39Messier 40Messier 41Orion BulutsusuMessier 43Messier 44ÜlkerMessier 46Messier 47Messier 48Messier 49Messier 50Girdap gökadasıMessier 52Messier 53Messier 54Messier 55Messier 56Halka bulutsusuMessier 58Messier 59Messier 60Messier 61Messier 62Ayçiçeği GökadasıSiyah Göz GökadasıMessier 65Messier 66Messier 67Messier 68Messier 69Messier 70Messier 71Messier 72Messier 73NGC 628Messier 75Küçük Halter BulutsusuNGC 1068Messier 78Messier 79NGC 6093NGC 3031Messier 82Messier 83Messier 84Messier 85Messier 86Messier 87Messier 88Messier 89Messier 90Messier 91Messier 92Messier 93Messier 94Messier 95Messier 96Baykuş BulutsusuMessier 98Messier 99Messier 100Fırıldak GalaksisiNGC 5866Messier 103Sombrero GökadasıMessier 105Messier 106Messier 107Messier 108Messier 109Messier 110
Messier nesneleri kataloğu