ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ผู้ใช้:Koroyawin/ทดลองเขียน2"

หน้านี้เป็นหน้าทดลองเขียนส่วนบุคคลของโคโรยาวิน กรุณางดการแก้ไขหน้านี้ บทความทดลองเขียนในปัจจุบันคือ: ปรับปรุงบทความประเทศโมนาโก

ราชรัฐโมนาโก Principauté de Monaco (ฝรั่งเศส) Principatu de Mùnegu (ลีกูเรีย)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: Deo Juvante  (ละติน) ("ด้วยความช่วยเหลือของพระเจ้า")
เพลงชาติ: อีมน์มอเนกัสก์ ("เพลงสดุดีโมนาโก")
ที่ตั้งของ Koroyawin/ทดลองเขียน2  (เขียว) ในทวีปยุโรป  (เขียวและเทาเข้ม)
เมืองหลวง	โมนาโก (นครรัฐ) 43°44′N 7°25′E / 43.733°N 7.417°E / 43.733; 7.417
เมืองใหญ่สุด	มงเต-การ์โล
ภาษาราชการ	ฝรั่งเศส[1]
ภาษากลาง	โมนาโก อิตาลี อุตซิตา
กลุ่มชาติพันธุ์	โมนาโก อิตาลี ฝรั่งเศส อุตซิตา
ศาสนา	86.0% คริสต์ —80.9% โรมันคาทอลิก (ศาสนาประจำชาติ)[2] —5.1% นิกายอื่น ๆ 11.7% ไม่มีศาสนา 1.7% ยูดาห์ 0.6% อื่น ๆ[3]
การปกครอง	รัฐเดี่ยว ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ
• เจ้าผู้ครอง	เจ้าชายอาลแบร์ที่ 2
• มนตรีแห่งรัฐ	ปีแยร์ ดาร์ตู
สภานิติบัญญัติ	สภาแห่งชาติ
เป็นเอกราช
• ราชวงศ์กรีมัลดี (ภายใต้อธิปไตยของสาธารณรัฐเจนัว)	8 มกราคม ค.ศ. 1297
• จากจักรวรรดิฝรั่งเศส	17 พฤษภาคม ค.ศ. 1814
• จากการครอบครองของสหสัมพันธมิตรครั้งที่หก	17 มิถุนายน ค.ศ. 1814
• สนธิสัญญาฝรั่งเศส-โมนาโก	2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1861
• รัฐธรรมนูญ	5 มกราคม ค.ศ. 1911
พื้นที่
• รวม	2.02 ตารางกิโลเมตร (0.78 ตารางไมล์) (อันดับที่ 193)
• แหล่งน้ำ (%)	น้อย[4]
ประชากร
• 2019 ประมาณ	38,300[5] (อันดับที่ 190)
• สำมะโนประชากร 2016	37,308[6]
• ความหนาแน่น	18,713 ต่อตารางกิโลเมตร (48,466.4 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 1)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	2015 (ประมาณ)
• รวม	7.672 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ ค.ศ. 2015)[7] (อันดับที่ 158)
• ต่อหัว	115,700 ดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ ค.ศ. 2015)[7] (อันดับที่ 3)
จีดีพี (ราคาตลาด)	2018[b] (ประมาณ)
• รวม	7.185 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ[8] (อันดับที่ 145)
• ต่อหัว	185,741 ดอลลาร์สหรัฐ[9] (อันดับที่ 1)
สกุลเงิน	ยูโร (€) (EUR)
เขตเวลา	UTC+1 (เวลายุโรปกลาง)
• ฤดูร้อน (เวลาออมแสง)	UTC+2 (เวลาออมแสงยุโรปกลาง)
ขับรถด้าน	ขวา[10]
รหัสโทรศัพท์	+377
โดเมนบนสุด	.mc
^ หน่วยงานราชการตั้งอยู่ในมอนาโก-วีล ^ ไม่รวมจีดีพีต่อหัวของแรงงานที่ไม่ได้พักประจำจากฝรั่งเศสและอิตาลี

ราชรัฐโมนาโก (ฝรั่งเศส: Principauté de Monaco) หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า โมนาโก (ฝรั่งเศส: Monaco [mɔnako] มอนาโก) เป็นนครรัฐในยุโรปตะวันตก ตั้งอยู่บริเวณเฟรนช์ริวีเอราทางตอนใต้ของประเทศฝรั่งเศส ติดกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน เป็นประเทศเอกราชที่เล็กที่สุดเป็นอันดับสองของโลก^[11] มีขนาดเพียง 2.02 ตารางกิโลเมตรแต่มีประชากรหนาแน่นที่สุดในโลก^[12] ราว 19,009 คนต่อตารางกิโลเมตรในปี ค.ศ. 2018^[13]

แขวงที่มีประชากรมากที่สุดคือมงเต-การ์โล โมนาโกเป็นหนึ่งในประเทศที่ค่าครองชีพแพงและประชากรร่ำรวยที่สุดในโลก จากการสำรวจเมื่อ ค.ศ. 2014 ประชากรราวร้อยละ 30 ของประชากรทั้งหมดเป็นมหาเศรษฐีหลายร้อยล้านดอลลาร์สหรัฐ

โมนาโกปกครองแบบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ โดยมีเจ้าผู้ครองเป็นประมุขแห่งรัฐและมนตรีแห่งรัฐเป็นหัวหน้ารัฐบาล

ภาษาราชการและภาษาที่มีการใช้มากที่สุดคือภาษาฝรั่งเศส รองลงมาคือภาษาถิ่นโมนาโก ภาษาอิตาลี และภาษาอังกฤษตามลำดับ

โมนาโกได้รับการรับรองเอกราชอย่างเป็นทางการในสนธิสัญญาฝรั่งเศส-โมนาโก ค.ศ. 1861 และเข้าร่วมเป็นรัฐสมาชิกของสหประชาชาติในปี 1993 แม้โมนาโกจะเป็นประเทศเอกราช แต่การป้องกันประเทศยังอยู่ในความรับผิดชอบของฝรั่งเศสโดยโมนาโกมีกองกำลังป้องกันตัวเองเพียง 2 กองทัพเท่านั้น

เศรษฐกิจของโมนาโกรุ่งเรืองอย่างมากนับตั้งแต่ช่วงคริสต์ศตวรษที่ 19 หลังการเปิดบ่อนกาสิโนแห่งแรกในมงเต-การ์โล และมีการสร้างทางรถไฟเชื่อมกับกรุงปารีสเมืองหลวงของประเทศฝรั่งเศส^[14] อากาศที่อบอุ่น ทิวทัศน์ที่สวยงาม และแหล่งบันเทิงสำหรับนักพนันได้ดึงดูดเม็ดเงินมหาศาลจากนักท่องเที่ยว สร้างรายได้มหาศาลให้กับประเทศ

ปัจจุบันโมนาโกกลายเป็นศูนย์กลางด้านธนาคารและหันมาเน้นการดำเนินเศรษฐกิจภาคบริการและอุตสาหกรรมขนาดเล็ก ไม่สร้างมลภาวะ และมีมูลค่าเพิ่มสูง โมนาโกมีชื่อเสียงจากการเป็นดินแดนภาษีต่ำ ไม่เก็บภาษีรายได้ มีภาษีธุรกิจที่ต่ำ เป็นหนึ่งในสถานที่จัดแข่งขันรถสูตรหนึ่ง และเป็นบ้านเกิดของชาร์ล เลอแคร์ นักแข่งของทีมสกูเดเรียแฟร์รารี นอกจากนี้ สโมสรฟุตบอลอาแอ็ส มอนาโกที่แข่งขันอยู่ในลีกเอิงฝรั่งเศสก็ประสบความสำเร็จอย่างมาก ครองแชมป์ลีกสูงสุดได้หลายครั้ง

โมนาโกไม่ได้เข้าร่วมเป็นรัฐสมาชิกของสหภาพยุโรปอย่างเป็นทางการ แต่ปรับใช้นโยบายของสหภาพยุโรปบางประการเช่นเรื่องศุลกากรและด่านตรวจคนเข้าเมือง โมนาโกยังใช้เงินสกุลยูโร เข้าร่วมสภายุโรปเมื่อปี 2004 และเป็นสมาชิกขององค์การระหว่างประเทศของกลุ่มประเทศที่ใช้ภาษาฝรั่งเศส

ชื่อของโมนาโกปรากฏขึ้นครั้งแรกตั้งแต่ 600 ปีก่อนคริสตกาล ในชื่อ "โมโนอิกอส" (Monoikos) มาจากการประสบคำว่า "โมนอส" (monos) ที่หมายถึงโดดเดี่ยว^[15] และ "โออิกอส" (oikos) ที่หมายถึงบ้าน^[16] รวมแล้วมีความหมายว่า "บ้านโดดเดี่ยว" น่าจะสื่อถึงวิธีการอยู่อาศัยของชาวพื้นเมืองในสมัยนั้นที่อาศัยอยู่เป็นบ้านโดดเดี่ยวแยกกันกับเพื่อนบ้าน

โมนาโกเป็นอาณานิคมหนึ่งของสาธารณรัฐเจนัวในปี 1215 ต่อมาในปี 1297 ฟร็องซัว กรีมัลดี เจ้าที่ดินในเจนัวยุคศักดินาบุกเข้ายึดป้อมปราการโมนาโกบริเวณชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ด้วยการปลอมตัวเป็นบาทหลวง แล้วนำกองกำลังขนาดย่อมเข้ามาในดินแดนแห่งนี้ ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการครอบครองโมนาโกของตระกูลกรีมัลดีตั้งแต่นั้นมา

ตระกูลกรีมัลดีปกครองโมนาโกอยู่ได้เพียง 4 ปี ก็ถูกกองทัพเจนัวขับออกจากดินแดน ต่อมาลอร์ดชาลส์ที่ 1 ก็สามารถกลับมาครอบครองโมนาโกได้อีกครั้งในปี 1331 แล้วทำการสถาปนาตนขึ้นเป็นลอร์ดแห่งโมนาโกและขยายดินแดนออกไปยังเมืองม็องตงและโรเกอบรูน และสร้างโมนาโกจนกลายเป็นเมืองท่าสำคัญ สำหรับการค้าและฐานทัพเรือสำคัญของยุโรป

หลังจากนั้นได้มีการสืบทอดตำแหน่งลอร์ดแห่งโมนาโกเรื่อยมาจนถึงปี 1489 พระเจ้าชาร์ลที่ 4 แห่งฝรั่งเศสและดยุคแห่งซาวอยได้รับรองความเป็นเอกราชของโมนาโก ต่อมาในปี 1512 พระเจ้าหลุยส์ที่ 12 แห่งฝรั่งเศสก็รับรองการเป็นพันธมิตรถาวรระหว่างโมนาโกกับฝรั่งเศส

อย่างไรก็ตาม เมื่อถึงยุคการปกครองของลอร์ดออกุสติน โมนาโกกลับไม่ได้รับการสนับสนุนจากขุนนางในราชสำนักฝรั่งเศส ทำให้เกิดความขัดแย้งรุนแรง จนกระทั่งจักรพรรดิคาร์ลที่ 5 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์มีพระบัญชาให้โมนาโกอยู่ภายใต้อารักขาของสเปนการปกครองโดยลอร์ดแห่งโมนาโกดำเนินเรื่อยมา จนถึงช่วงศตวรรษที่ 15 เมื่อลอร์ดจอห์นที่ 1 ลอร์ดแห่งโมนาโกได้กำหนดหลักเกณฑ์ในการสืบสันตติวงศ์ขึ้น นับเป็นก้าวสำคัญอีกก้าวหนึ่งในการสืบราชสมบัติของโมนาโก

เจ้าผู้ครองยุคแรกยังใช้ฐานันดรศักดิ์ว่า "ลอร์ด" มาจนถึงปี 1612 เมื่อลอร์ดโอโนเร่ที่ 2 ได้เปลี่ยนชื่อฐานันดรศักดิ์เป็นเจ้าชายแห่งโมนาโก^[17] เพื่อให้มีวินัยถึงการเป็นรัฐและอิสรภาพ ซึ่งการเปลี่ยนชื่อฐานันดรศักดิ์นี้ได้รับการยอมรับจากฝรั่งเศสและสเปน เนื่องจากขณะนั้นโมนาโกยังอยู่ในอารักขาของสเปน

เจ้าชายโอโนเร่ที่ 2 ยังดำเนินนโยบายเป็นมิตรกับประเทศฝรั่งเศส จนพระเจ้าหลุยส์ที่ 8 แห่งฝรั่งเศสยอมลงนามในข้อตกลงว่าด้วยการช่วยเหลือและป้องกันการรุกรานจากฝรั่งเศส ถือเป็นการยืนยันและยอมรับความเป็นเอกราชของโมนาโก ไม่ขึ้นตรงต่อฝรั่งเศสอีกต่อไป แต่สเปนยังไม่ยินยอม เป็นเหตุให้เจ้าชายโอโนเร่ที่ 2 ประกาศสงครามกับสเปนและได้รับชัยชนะเป็นอิสระจากสเปนในปี 1641

อย่างไรก็ตามการสืบสันตติวงศ์นี้ ขาดช่วงลงเมื่อเจ้าชายอังตวนสิ้นพระชนม์ในปี 1731 โดยไม่มีพระโอรส มีแต่พระธิดาเท่านั้น แต่พระธิดาองค์โต หลุยส์ อิบโปลิบเต ได้เข้าพิธีอภิเษกสมรสกับ ยากส์ ฟร็องซัวร์ เลโอเนอร์ เดอ มาติยง ทายาทตระกูลขุนนางแห่งแคว้นนอร์ม็องดี ในปี ค.ศ. 1715 ซึ่งต่อมาได้รับการสถาปนาให้เป็นเจ้าชายแห่งโมนาโก ทรงพระนามว่า เจ้าชายยากส์ที่ 1

ในปี 1793 โมนาโกถูกรุกรานโดยกองทัพปฏิวัติของฝรั่งเศส โมนาโกจึงตกเป็นรัฐอารักขาของฝรั่งเศสจนถึงปี 1814 เมื่อจักรพรรดินโปเลียนแพ้สงคราม ราชวงศ์กรีมัลดีจึงได้กลับคืนสู่ราชบัลลังก์^[18][19]

ต่อมาในการประชุมใหญ่แห่งเวียนนาได้มีมติให้โมนาโกอยู่ภายใต้การอารักขาของราชอาณาจักรซาร์ดิเนีย^[20] ในช่วงนี้ ชาวเมืองม็องตงและโรเกอบรูน-กัป-มาร์แต็งที่อยู่ภายใต้ตระกูลกรีมัลดีมานานกว่า 500 ปีต่างไม่พอใจที่ถูกเก็บภาษีอย่างหนัก จึงได้ประกาศอิสรภาพจากโมนาโก หวังจะรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของซาร์ดิเนีย แต่ฝรั่งเศสไม่เห็นด้วย

จนกระทั่งปี 1860 ซาร์ดิเนียถูกบีบให้คืนโมนาโก เคาน์ตีนิส และดัชชีซาวอย ให้กับฝรั่งเศสตามสนธิสัญญาตูริน^[21] โมนาโกจึงกลับมาอยู่ภายใต้การอารักขาของฝรั่งเศสอีกครั้ง ต่อมาฝรั่งเศสได้ยึดครองม็องตงและโรเกอบรูน-กัป-มาร์แต็งเพื่อแลกกับการไม่ต้องจ่ายค่าปรับราว 4 ล้านฟรังก์^[22] เหตุการณ์นี้นำไปสู่การลงนามในสนธิสัญญาฝรั่งเศส-โมนาโก เมื่อปี 1861 รับรองเอกราชของโมนาโกอย่างเป็นทางการ ดินแดนที่เสียไปนี้คิดเป็นร้อยละ 95 ของอาณาเขตเดิม ทำให้โมนาโกสูญเสียรายได้อย่างมหาศาล เจ้าชายชาลส์ที่ 3และพระมารดาจึงได้ตั้งบ่อนกาสิโนขึ้น^[23] โดยใช้ชื่อว่า "มงเต-การ์โล" (Monte Carlo) มีความหมายว่า "ภูเขาชาลส์" ซึ่งมาจากพระนามของเจ้าชายนั่นเอง^[24] ธุรกิจกาสิโนประสบความสำเร็จอย่างมาก กลายเป็นแหล่งดึงดูดเม็ดเงินจากมหาเศรษฐีที่หวังจะมาใช้เงินและใช้ชีวิตอยู่ที่นี่^[25] ความสำเร็จนี้ทำให้โมนาโกยกเลิกการเก็บภาษีจากประชาชนในปี 1869^[26]

ราชวงศ์กรีมัลดีปกครองโมนาโกในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาจนถึงปี 1910 ได้เกิดการปฏิวัติโมนาโกขึ้น มีการร่างรัฐธรรมนูญขึ้นใหม่ในปีต่อมาและได้จำกัดอำนาจการบริหารของราชวงศ์ลง ต่อมาในปี 1918 มีการลงนามในสนธิสัญญาฝรั่งเศส-โมนาโกขึ้นอีกครั้งระบุให้ฝรั่งเศสให้ความคุ้มครองทางทหารแก่โมนาโก ท่าทีระหว่างประเทศของโมนาโกขึ้นกับผลประโยชน์ทางการเมือง การทหาร และเศรษฐกิจของฝรั่งเศส อย่างไรก็ตาม โมนาโกถูกกองทัพอิตาลีเข้ายึดครองในสงครามโลกครั้งที่ 2 ต่อด้วยการยึดครองของพรรคนาซีเยอรมนี และได้รับอิสรภาพในเวลาต่อมา

ในปี 1949 เจ้าชายแรนีเยที่ 3 ได้ขึ้นครองราชย์ต่อจากเจ้าชายหลุยส์ที่ 2 เป็นเจ้าผู้ครองที่ทำให้โมนาโกกลายเป็นที่รู้จักของคนทั่วโลก เพราะพระองค์ได้เข้าพิธีอภิเษกสมรสกับดาราภาพยนตร์สาวชาวอเมริกัน เกรซ เคลลี เมื่อปี 1956^[27]

ในการแก้ไขรัฐธรรมนูญเมื่อปี 1962 โมนาโกยกเลิกโทษประหารชีวิต ให้สิทธิสตรีในการเลือกตั้ง และก่อตั้งศาลสูสุดแห่งโมนาโกเพื่อรับรองเสรีภาพขั้นพื้นฐานของประชาชน

ในปี 1993 โมนาโกได้เข้าร่วมเป็นรัฐสมาชิกของสหประชาชาติโดยมีสิทธิออกเสียงเต็ม^[28][29]

ในปี 2002 มีการลงนามสนธิสัญญาฉบับใหม่ระหว่างฝรั่งเศสกับโมนาโก ระบุว่า "หากราชวงศ์กรีมัลดีไม่มีทายาทสืบราชสันตติวงศ์ ราชรัฐจะยังคงเป็นอิสระแทนที่จะรวมกับฝรั่งเศส แต่การป้องกันประเทศยังเป็นหน้าที่รับผิดชอบของฝรั่งเศสอยู่"^[30][31] ทำให้โมนาโกมีเสถียรภาพทางการเมืองมากขึ้น

เมื่อวันที่ 31 มีนาคม ค.ศ. 2005 เจ้าชายแรนีเยที่ 3 ทรงมีพระชนมายุมากเกินกว่าจะบริหารราชการแผ่นดินได้ จึงทรงสละราชสมบัติให้กับเจ้าชายอาลแบร์ที่ 2 พระราชโอรสพระองค์เดียว^[32] และ 6 วันต่อมา เจ้าชายแรนีเยที่ 3 ก็เสด็จสวรรคตหลังครองราชย์มาอย่างยาวนานกว่า 56 ปี ทำให้ทรงเป็นเจ้าผู้ครองที่ครองราชย์ยาวนานที่สุดของโมนาโก โดยเจ้าชายอาลแบร์ที่ 2 เสด็จขึ้นครองราชย์เป็นเจ้าผู้ครองโมนาโก โดยมีพระราชพิธีราชาภิเษกอย่างเป็นทางการในวันที่ 12 กรกฎาคม ค.ศ. 2005 หลังพ้นช่วงไว้ทุกข์^[33]

ในปี 2015 โมนาโกมีมติเป็นเอกฉันท์ให้มีการขยายดินแดนด้วยการถมทะเล เพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนที่อยู่อาศัยและพื้นที่สีเขียวในบางพื้นที่ โดยมีการตั้งงบประมาณไว้ที่ 1 พันล้านยูโรและมีเป้าหมายจะสร้างอพาร์ทเมนต์ สวนสาธารณะ ร้านค้า และสำนักงานในพื้นที่ 6 เฮกเตอร์ใกล้กับแขวงลาร์วอโต^[34]

เจ้าชายอาลแบร์ที่ 2
(เจ้าผู้ครอง)
ตั้งแต่ปี 2005

ปีแยร์ ดาร์ตู
(มนตรีแห่งรัฐ)
ตั้งแต่ปี 2020

โมนาโกปกครองแบบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ โดยมีเจ้าผู้ครองเป็นประมุขแห่งรัฐและมนตรีแห่งรัฐเป็นหัวหน้ารัฐบาลที่มาจากการแต่งตั้งโดยเจ้าผู้ครองและเป็นประธานคณะที่ปรึกษารัฐบาล

คณะที่ปรึกษารัฐบาล ประกอบด้วย ที่ปรึกษารัฐบาล 5 คน ดูแล 5 กรม (Département) ได้แก่

• กรมมหาดไทย (Département de l'Intérieur)
• กรมการคลังและเศรษฐกิจ (Département des Finances et de l'Economie)
• กรมการสังคมและสาธารณสุข (Département des Affaires Sociales et de la Santé)
• กรมการพัสดุ สิ่งแวดล้อม และผังเมือง (Département de l'Equipement, de l'Environnement et de l'Urbanisme)
• กรมการต่างประเทศ (Département des Relations Extérieures)

อำนาจนิติบัญญัติของราชรัฐ อยู่ที่เจ้าผู้ครองและคณะกรรมการแห่งชาติ (Conseil National) โดยมีกรมการตุลาการ (Direction des Services Judiciaires) ซึ่งมีลักษณะใกล้เคียงกับกระทรวงยุติธรรม ดูแลกิจการศาล โดยเป็นอิสระจากฝ่ายบริหาร โดยตัดสินคดีในนามของเจ้าผู้ครอง^[35]

Monaco has been governed under a constitutional monarchy since 1911, with the Sovereign Prince of Monaco as head of state.^[36] The executive branch consists of a Prime Minister as the head of government, who presides over the other five members of the Council of Government.^[37] Until 2002, the Prime Minister was a French citizen appointed by the prince from among candidates proposed by the Government of France; since a constitutional amendment in 2002, the Prime Minister can be French or Monégasque.^[38] On 1 September 2020, Prince Albert II appointed a French citizen, Pierre Dartout, to the office.^[39]

Under the 1962 Constitution of Monaco, the prince shares his veto power with the unicameral National Council.^[40] The 24 members of the National Council are elected for five-year terms; 16 are chosen through a majority electoral system and 8 by proportional representation.^[41] All legislation requires the approval of the National Council. Following the 2023 Monegasque general election, all 24 seats are held by the pro-monarchist Monegasque National Union.^[42] The principality's city affairs are directed by the Communal Council,^[43] which consists of 14 elected members and is presided over by a mayor.^[44] Georges Marsan has been mayor since 2003. Unlike the National Council, communal councillors are elected for four-year terms^[45] and are strictly non-partisan; oppositions inside the council frequently form.^[43][46]

Members of the judiciary of Monaco are appointed by the Sovereign Prince. Key positions within the judiciary are held by French magistrates, proposed by the Government of France. Monaco currently has three examining magistrates.^[47]

• ฌาร์แด็งแอกซอติก
• ฟงวีแยย์
• มงเต-การ์โล
• มอนาโก-วีล
• ราแว็งเดอแซ็งต์-เดว็อต
• ลากงดามีน
• ลาร์วอโต
• ลารุส
• เลมอเนอแกตี

โมนาโกไม่มีกองทัพเรือหรือกองทัพอากาศ แต่มีจำนวนตำรวจต่อประชากรหรือพื้นที่มากที่สุดในโลก (ตำรวจ 515 นายต่อประชากรทั้งหมดประมาณ 36,000 คน)^[48] กองตำรวจยังมีหน่วยพิเศษไว้ลาดตระเวนทางน้ำอีกด้วย^[49] ส่วนการป้องกันประเทศเป็นหน้าที่ของฝรั่งเศส

กองทัพบกของโมนาโกมีเพียง 2 กอง กองหนึ่งมีหน้าที่ถวายความปลอดภัยต่อเจ้าผู้ครองและพระราชวัง เรียกว่า บรรษัทกองไรเฟิลในพระองค์ (Compagnie des Carabiniers du Prince)^[50] และอีกกองหนึ่งเป็นกองทหารติดอาวุธขนาดเล็ก (Sapeurs-Pompiers) รักษาความมั่นคงของพลเรือน

Security

The wider defence of the nation is provided by France. Monaco has no navy or air force, but on both a per-capita and per-area basis, Monaco has one of the largest police forces (515 police officers for about 38,000 people) and police presences in the world.^[51] Its police includes a special unit which operates patrol and surveillance boats jointly with the military. Police forces in Monaco are commanded by a French officer.^[52]

There is also a small military force. This consists of a bodyguard unit for the prince and his palace in Monaco-Ville called the Compagnie des Carabiniers du Prince (Prince's Company of Carabiniers);^[53] together with the militarised, armed fire and civil defence corps (Sapeurs-Pompiers) it forms Monaco's total forces.^[54] The Compagnie des Carabiniers du Prince was created by Prince Honoré IV in 1817 for the protection of the principality and the princely family. The company numbers exactly 116 officers and men; while the non-commissioned officers and soldiers are local, the officers have generally served in the French Army. In addition to their guard duties as described, the carabiniers patrol the principality's beaches and coastal waters.^[55]

Monaco is so old that it has outlived many of the nations and institutions that it has had relations with. The Crown of Aragon and Republic of Genoa became a part of other countries, as did the Kingdom of Sardinia. Honoré II, Prince of Monaco secured recognition of his independent sovereignty from Spain in 1633, and then from Louis XIII of France by the Treaty of Péronne (1641).

Monaco made a special agreement with France in 1963 in which French customs laws apply in Monaco and its territorial waters.^[56] Monaco uses the euro but is not a member of the European Union.^[56] Monaco shares a 6 km (3.7 mi) border with France but also has about 2 km (1.2 mi) of coastline with the Mediterranean sea.^[57] Two important agreements that support Monaco's independence from France include the Franco-Monégasque Treaty of 1861 and the French Treaty of 1918 (see also Kingdom of Sardinia). The United States CIA Factbook records 1419 as the year of Monaco's independence.^[57]

France and Italy have embassies within Monaco, while most other nations represented via operations in Paris.^[58][59] There are about another 30 or so consulates.^[58] By the 21st century Monaco maintained embassies in Belgium (Brussels), France (Paris), Germany (Berlin), the Vatican, Italy (Rome), Portugal (Lisbon),^[60] Spain (Madrid), Switzerland (Bern), United Kingdom (London) and the United States (Washington).^[58]

ข้อมูลเมื่อ 2000^[update] nearly two-thirds of the residents of Monaco were foreigners.^[61] In 2015 the immigrant population was estimated at 60%^[57] It is reported to be difficult to gain citizenship in Monaco, or at least in relative number there are not many people who do so. In 2015 an immigration rate of about 4 people per 1,000 was noted, or about 100–150 people a year.^[62] The population of Monaco went from 35,000 in 2008 to 36,000 in 2013, and of that about 20 per cent were native Monegasque^[63] (see also Nationality law of Monaco).

A recurring issue Monaco encounters with other countries is the attempt by foreign nationals to use Monaco to avoid paying taxes in their own country.^[57] Monaco actually collects a number of taxes including a 20% VAT and 33% on companies unless they make over 75% of their income inside Monaco.^[57] Monaco does not allow dual citizenship but does have multiple paths to citizenship including by declaration and naturalisation.^[64] In many cases the key issue for obtaining citizenship, rather than attaining residency in Monaco, is the person's ties to their departure country.^[64] For example, French citizens must still pay taxes to France even if they live full-time in Monaco unless they resided in the country before 1962 for at least 5 years.^[64] In the early 1960s there was some tension between France and Monaco over taxation.^[65]

There are no border formalities entering or leaving France. For visitors, a souvenir passport stamp is available on request at Monaco's tourist office. This is located on the far side of the gardens that face the Casino.

Microstate	Association Agreement	Eurozone[66]	Schengen Area	EU single market	EU customs territory[67]	EU VAT area[68]	Dublin Regulation
โมนาโก (relations)	Negotiating[69]	Yes[a]	De facto[b]	Partial[c]	ใช่[d]	ใช่[e][f]	ไม่

โมนาโกตั้งอยู่ในบริเวณเฟรนช์ริวีเอราในภูมิภาคยุโรปตะวันตก มีพรมแดนทางบกติดกับฝรั่งเศสทั้ง 3 ด้านยาว 5.47 กิโลเมตร^[77] และอีกด้านหนึ่งติดกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียนยาว 3.83 กิโลเมตร มีน่านน้ำกว้างออกไปในทะเลอีก 22 กิโลเมตร จุดกึ่งกลางประเทศอยู่ห่างจากชายแดนอิตาลี 16 กิโลเมตร และห่างจากเมืองนิสของฝรั่งเศส 13 กิโลเมตร

โมนาโกมีพื้นที่ 2.02 ตารางกิโลเมตร มีประชากรประมาณ 38,400 คน^[29] ทำให้เป็นประเทศที่เล็กเป็นอันดับสองของโลกและมีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่นที่สุดในโลก

จุดที่สูงสุดของประเทศคือ เชอแมงเดอเรวัวร์ส ในแขวงเลอเรวัวร์ส สูงจากระดับน้ำทะเล 164.4 เมตร ส่วนจุดที่ต่ำที่สุดของประเทศคือทะเลเมดิเตอร์เรเนียน^[78]

Monaco has a hot-summer Mediterranean climate (Köppen climate classification: Csa), with strong maritime influences, with some resemblances to the humid subtropical climate (Cfa). As a result, it has balmy warm, dry summers and mild, rainy winters. The winters are very mild considering the city's latitude, being as mild as locations located much further south in the Mediterranean Basin.^[79] Cool and rainy interludes can interrupt the dry summer season, the average length of which is also shorter. Summer afternoons are infrequently hot (indeed, temperatures greater than 30 °C หรือ 86 °F are rare) as the atmosphere is temperate because of constant sea breezes. On the other hand, the nights are very mild, due to the fairly high temperature of the sea in summer. Generally, temperatures do not drop below 20 °C (68 °F) in this season. In the winter, frosts and snowfalls are extremely rare and generally occur once or twice every ten years.^[80][81] On 27 February 2018, both Monaco and Monte Carlo experienced snowfall.^[82]

แม่แบบ:Administrative divisions of Monaco แม่แบบ:Geography of Europe แม่แบบ:Europe topic

โมนาโกมีผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศต่อหัว  153,177 ดอลลาร์สหรัฐสูงเป็นอันดับ 2 ของโลก^[86] อัตราการว่างงานมีเพียง 2 เปอร์เซ็นต์^[87] แรงงาน 48,000 ชีวิตเดินทางข้ามมาจากฝรั่งเศสและอิตาลีทุก ๆ วัน^[88] โมนาโกเป็นประเทศที่มีอัตราความยากจนต่ำที่สุดในโลก^[89] มีจำนวนมหาเศรษฐีเงินล้านและระดับพันล้านดอลลาร์สหรัฐต่อหัวประชากรสูงที่สุดในโลก^[90] มีตลาดอสังหาริมทรัพย์ที่แพงที่สุดในโลกในปี ค.ศ. 2012 ที่ดินมีราคาถึง 58,300 ดอลลาร์สหรัฐต่อตารางเมตร^[91][92][93]

ยังเป็นศูนย์กลางธนาคารที่ใหญ่ มีเงินหมุนเวียนถึง 100 พันล้านยูโร^[94] ธนาคารในโมนาโกเน้นการให้บริการลูกค้ารายใหญ่และบริการจัดการทรัพย์สินและความมั่งคั่ง^[95] ราชรัฐยังหวังจะขยายภาคเศรษฐกิจไปสู่อุตสาหกรรมขนาดเล็ก ไม่สร้างมลพิษ และมีมูลค่าสูง เช่นอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง^[96]

รัฐบาลยังคงผูกขาดการค้าในหลายภาคส่วน เช่น บุหรี่และไปรษณีย์ เครือข่ายโทรคมนาคมเคยเป็นของรัฐแต่ปัจจุบันรัฐถือครองหุ้นส่วนเพียง 45 เปอร์เซ็นต์ ส่วนที่เหลือเป็นของบริษัท Cable & Wireless Communications 49 เปอร์เซ็นต์ และธนาคาร Compagnie Monégasque de Banque อีก 6 เปอร์เซ็นต์ ยังคงเป็นเครือข่ายเดียวที่ให้บริการในประเทศ

มาตรฐานการครองชีพของโมนาโกนับว่าสูงเทียบเท่ากับเมืองใหญ่ของฝรั่งเศส^[97] ปัจจุบันโมนาโกไม่ได้เป็นสมาชิกของสหภาพยุโรป แต่มีระบบศุลกากรร่วมกับฝรั่งเศส ใช้เงินสกุลยูโรเช่นเดียวกับฝรั่งเศส

Monaco issued its own coins in various devaluations connected to the écu already in the seventeenth century, but its first decimal coins of the Monégasque franc were issued in 1837 continued until 2001.

Although Monaco is not a European Union member, it is allowed to use the euro as its currency by arrangement with the Council of the European Union; it is also granted the right to use its own designs on the national side of the euro coins, which was introduced in 2002.^[98] In preparation for this date, the minting of the new euro coins started as early as 2001. Like Belgium, Finland, France, the Netherlands, and Spain, Monaco decided to put the minting date on its coins. This is why the first euro coins from Monaco have the year 2001 on them, instead of 2002, like the other countries of the Eurozone that decided to put the year of first circulation (2002) on their coins.^[99] Three different designs were selected for the Monégasque coins.^[100] The design was changed in 2006 after Prince Rainier's death to feature the effigy of Prince Albert.^[100]

Monaco has a 20% VAT plus high social-insurance taxes, payable by both employers and employees. The employers' contributions are between 28% and 40% (averaging 35%) of gross salary, including benefits, and employees pay a further 10% to 14% (averaging 13%).^[101]

Monaco has never levied income tax on individuals,^[102] and foreigners are thus able to use it as a "tax haven" from their own country's high taxes, because as an independent country, Monaco is not obliged to pay taxes to other countries.^[103][104]

The absence of a personal income tax has attracted many wealthy "tax refugee" residents from European countries, who derive the majority of their income from activity outside Monaco. Celebrities, such as Formula One drivers, attract most of the attention but the vast majority are lesser-known business people.^[105]

Per a bilateral treaty with France, French citizens who reside in Monaco must still pay income and wealth taxes to France.^[56] The principality also actively discourages the registration of foreign corporations, charging a 33 per cent corporation tax on profits unless they can show that at least three-quarters of turnover is generated within Monaco. Unlike classic tax havens, Monaco does not offer offshore financial services.^[102]

In 1998, the Centre for Tax Policy and Administration, part of the Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), issued a first report on the consequences of the financial systems of known tax havens.^[106] Monaco did not appear in the list of these territories until 2004, when the OECD became indignant regarding the Monegasque situation and denounced it in a report, along with Andorra, Liechtenstein, Liberia, and the Marshall Islands. The report underlined Monaco's lack of co-operation regarding financial information disclosure and availability.^[107][108] Later, Monaco overcame the OECD's objections and was removed from the "grey list" of uncooperative jurisdictions. In 2009, Monaco went a step further and secured a place on the "white list" after signing twelve information exchange treaties with other jurisdictions.^[102]

In 2000, the Financial Action Task Force on Money Laundering (FATF) stated: "The anti-money laundering system in Monaco is comprehensive. Difficulties have been encountered with Monaco by countries in international investigations on serious crimes that appear to be linked also with tax matters. In addition, the FIU of Monaco (SICCFIN) suffers a great lack of adequate resources. The authorities of Monaco have stated that they will provide additional resources to SICCFIN."^[109]

Also in 2000, a report by French politicians Arnaud Montebourg and Vincent Peillon stated that Monaco had relaxed policies with respect to money laundering including within its casino and that the Government of Monaco had been placing political pressure on the judiciary so that alleged crimes were not being properly investigated.^[110] In its Progress Report of 2005, the International Monetary Fund (IMF) identified Monaco, along with 36 other territories, as a tax haven,^[111] but in its FATF report of the same year it took a positive view of Monaco's measures against money-laundering.^[112][113]

The Council of Europe also decided to issue reports naming tax havens. Twenty-two territories, including Monaco, were thus evaluated between 1998 and 2000 on a first round. Monaco was the only territory that refused to perform the second round, between 2001 and 2003, whereas the 21 other territories had planned to implement the third and final round, planned between 2005 and 2007.^[114]

แหล่งรายได้สำคัญของโมนาโกคือการท่องเที่ยว ทุกปีจะมีนักท่องเที่ยวเข้ามาเดิมพันในกาสิโนและพักผ่อนในสภาพอากาศที่อุ่นสบายเป็นจำนวนมาก^[115][116]

The plan for casino gambling was drafted during the reign of Florestan I in 1846. Under Louis-Philippe's petite-bourgeois regime a dignitary such as the Prince of Monaco was not allowed to operate a gambling house.^[38] All this changed in the dissolute Second French Empire under Napoleon III. The House of Grimaldi was in dire need of money.

The towns of Menton and Roquebrune, which had been the main sources of income for the Grimaldi family for centuries, were now accustomed to a much-improved standard of living and lenient taxation thanks to the Sardinian intervention and clamoured for financial and political concession, even for separation. The Grimaldi family hoped the newly legal industry would help alleviate the difficulties they faced, above all the crushing debt the family had incurred, but Monaco's first casino would not be ready to operate until after Charles III assumed the throne in 1856.

The grantee of the princely concession (licence) was unable to attract enough business to sustain the operation and, after relocating the casino several times, sold the concession to French casino magnates François and Louis Blanc for 1.7 million francs.

The Blancs had already set up a highly successful casino (in fact the largest in Europe) in Bad-Homburg in the Grand Duchy of Hesse-Homburg, a small German principality comparable to Monaco, and quickly petitioned Charles III to rename a depressed seaside area known as "Les Spelugues (Den of Thieves)" to "Monte Carlo (Mount Charles)."^[117] They then constructed their casino in the newly dubbed "Monte Carlo" and cleared out the area's less-than-savoury elements to make the neighbourhood surrounding the establishment more conducive to tourism.

The Blancs opened Le Grand Casino de Monte Carlo in 1858 and the casino benefited from the tourist traffic the newly built French railway system created.^[118] Due to the combination of the casino and the railroads, Monaco finally recovered from the previous half-century of economic slump and the principality's success attracted other businesses.^[119] In the years following the casino's opening, Monaco founded its Oceanographic Museum and the Monte Carlo Opera House, 46 hotels were built and the number of jewellers operating in Monaco increased by nearly five-fold. In an apparent effort to not overtax citizens, it was decreed that the Monégasque citizens were prohibited from entering the casino unless they were employees.^[120] By 1869, the casino was making such a vast sum of money that the principality could afford to end tax collection from the Monegasques—a masterstroke that was to attract affluent residents from all over Europe in a policy that still exists today.

Today, Société des bains de mer de Monaco, which owns Le Grand Casino, still operates in the original building that the Blancs constructed and has since been joined by several other casinos, including the Le Casino Café de Paris, the Monte Carlo Sporting Club & Casino and the Sun Casino. The most recent^{[เมื่อไร?]} addition in Monte Carlo is the Monte Carlo Bay Casino, which sits on 4 hectares of the Mediterranean Sea; among other things, it offers 145 slot machines, all equipped with "ticket-in, ticket-out" (TITO). It is the first Mediterranean casino to use this technology.^[121]

ประเทศโมนาโกมีจำนวนประชากรประมาณ 38,400 คนในปี ค.ศ. 2015 และองค์การสหประชาชาติประเมินว่ามีประชากร 36,297 คน ณ วันที่ 1 กรกฎาคม ค.ศ. 2023^[122][123]ประชากรของโมนาโกไม่ปกติตรงที่ชาวโมนาโกพื้นเมืองเป็นชนกลุ่มน้อยในประเทศของตน โดยประชากรส่วนใหญ่คือชาวฝรั่งเศสร้อยละ 28.4 รองลงมาคือโมนาโกร้อยละ 21.6 อิตาลีร้อยละ 18.7 อังกฤษร้อยละ 7.5 เบลเยียมร้อนละ 2.8 เยอรมันร้อยละ 2.5 สวิสร้อยละ 2.5 และอเมริกันร้อยละ 1.2^[124] จากการค้นคว้าในปี 2019 พบว่ามีเศรษฐีมากถึง 12,248 คนในประเทศโมนาโก คิดเป็นร้อยละ 31 ของประชากรทั้งหมด

พลเมืองของโมนาโก ไม่ว่าจะเกิดในประเทศหรือโดยสัญชาติ จะถูกเรียกว่า Monégasque และประชากรโมนาโกมีอายุขัยเฉลี่ยสูงที่สุดในโลกประมาณ 90 ปี^[125][126]

Monaco has ten state-operated schools, including: seven nursery and primary schools; one secondary school, Collège Charles III;^[127] one lycée that provides general and technological training, Lycée Albert 1er;^[128] and one lycée that provides vocational and hotel training, Lycée technique et hôtelier de Monte-Carlo.^[129] There are also two grant-aided denominational private schools, Institution François d'Assise Nicolas Barré and Ecole des Sœurs Dominicaines, and one international school, the International School of Monaco,^[130][131] founded in 1994.^[132]

There is one university located in Monaco, namely the International University of Monaco (IUM), an English-language university specialising in business education and operated by the Institut des hautes études économiques et commerciales (INSEEC) group.

Christians comprise a total of 86% of Monaco's population.^[3]

According to Monaco 2012 International Religious Freedom Report, Roman Catholic Christians are Monaco's largest religious group, followed by Protestant Christians. The Report states that there are two Protestant churches, an Anglican church and a Reformed church. There are also various other Evangelical Protestant communities that gather periodically.

The official religion is Catholicism, with freedom of other religions guaranteed by the constitution.^[2] There are five Catholic parish churches in Monaco and one cathedral, which is the seat of the archbishop of Monaco.

The diocese, which has existed since the mid-19th century, was raised to a non-metropolitan archbishopric in 1981 as the Archdiocese of Monaco and remains exempt (i.e. immediately subject to the Holy See). The patron saint is Saint Devota.

There is one Anglican church (St Paul's Church), located in the Avenue de Grande Bretagne in Monte Carlo. The church was dedicated in 1925. In 2007 this had a formal membership of 135 Anglican residents in the principality but was also serving a considerably larger number of Anglicans temporarily in the country, mostly as tourists. The church site also accommodates an English-language library of over 3,000 books.^[133] The church is part of the Anglican Diocese in Europe.

There is one Reformed church, which meets in a building located in Rue Louis Notari. The building dates from 1958–59. The church is affiliated with the United Protestant Church of France (Église Protestante Unie de France, EPUF), a group that incorporates the former Reformed Church of France (Église Réformée de France). Through this affiliation with EPUF, the church is part of the World Communion of Reformed Churches. The church acts as a host church to some other Christian communities, allowing them to use its building.

The Monaco Parish of the Charismatic Episcopal Church (Parish of St Joseph) dates from 2017 and meets in the Reformed Church's Rue Louis Notari building.

The Monaco Christian Fellowship, formed in 1996, meets in the Reformed Church's Rue Louis Notari building.

Monaco's 2012 International Religious Freedom Report states that there is one Greek Orthodox church in Monaco.

The Russian Orthodox Parish of the Holy Royal Martyrs meets in the Reformed Church's Rue Louis Notari building.

According to the Monaco Statistics database (IMSEE), there are around 100 Hindus living in the country. ^[134]

The Association Culturelle Israélite de Monaco (founded in 1948) is a converted house containing a synagogue, a community Hebrew school, and a kosher food shop, located in Monte Carlo.^[135] The community mainly consists of retirees from Britain (40%) and North Africa. Half of the Jewish population is Sephardic, mainly from North Africa, while the other half is Ashkenazi.^[136]

The Muslim population of Monaco consists of about 280 people, most of whom are residents, not citizens.^[137] The majority of the Muslim population of Monaco are Arabs, though there is a Turkish minority as well.^[138] Monaco does not have any official mosques.^[139]

ภาษาหลักและภาษาราชการของโมนาโกคือภาษาฝรั่งเศส ในขณะที่ภาษาอิตาลีมีการใช้พูดโดยชุมชนขนาดใหญ่ของชาวอิตาลี ภาษาถิ่นโมนาโกซึ่งเป็นภาษาพื้นถิ่นทางประวัติศาสตร์แต่กลับเป็นภาษาที่มีการใช้กันน้อยกว่าภาษาฝรั่งเศสและอิตาลีและไม่ได้รับการยอมรับว่าเป็นภาษาราชการ อย่างไรก็ตาม ป้ายบางป้ายปรากฏทั้งภาษาฝรั่งเศสและโมนาโก และมีการสอนภาษานี้ในโรงเรียนรวมถึงภาษาอังกฤษ

ภาษาอิตาลีเคยเป็นภาษาราชการของประเทศโมนาโกจนกระทั่งในปี 1860 มีการใช้ภาษาฝรั่งเศสเป็นภาษาราชการแทน^[140] เนื่องจากมีการผนวกเทศมณฑลนีซที่อยู่โดยรอบของประเทศโมนาโกเข้ากับฝรั่งเศสตามสนธิสัญญาตูริน (ค.ศ. 1870)^[140]

ราชวงศ์กรีมัลดีและเจ้าผู้ครองโมนาโกมีเชื้อสายลีกูเรีย ดังนั้นภาษาประจำชาติดั้งเดิมของโมนาโกคือภาษาถิ่นโมนาโก แต่ในปัจจุบันมีการพูดโดยประชากรส่วนน้อยเท่านั้น และเป็นภาษาที่สองทั่วไปของชาวพื้นเมืองจำนวนมาก อย่างไรก็ตามในแขวงมอนาโก-วีลป้ายตามถนนยังคงพิมพ์เป็นภาษาฝรั่งเศสและโมนาโก^[141][142]

The cuisine of Monaco is a Mediterranean cuisine shaped by the cooking style of Provence and the influences of nearby northern Italian and southern French cooking, in addition to Monaco's own culinary traditions.^[143]

Monaco has an opera house, a symphony orchestra and a classical ballet company. Monaco participated regularly in the Eurovision Song Contest between 1959–1979 and 2004–2006, winning in 1971, although none of the artists participating for the principality was originally Monegasque.

Monaco has a national museum of contemporary visual art at the New National Museum of Monaco. In 1997, the Audiovisual Institute of Monaco was founded aimed to preserve audiovisual archives and show how the Principality of Monaco is represented in cinema. The country also has numerous works of public art, statues, museums, and memorials (see list of public art in Monaco).

Prince Albert of Monaco visited the Sassi di Matera on 22 April 2022, exploring the ancient districts.^[144]

ในบรรดาสถาปัตยกรรมหลากหลายรูปแบบของโมนาโก สถาปัตยกรรมที่เด่นชัดคือแบบเบลล์เอป็อกที่ได้รับความนิยมช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 โดยเฉพาะในแขวงมงเต-การ์โล กาสิโนและโรงโอเปราแห่งมงเต-การ์โลเป็นตัวอย่างที่เด่นชัดของศิลปะประเภทนี้ สร้างขึ้นโดยชาร์ล กานิเยร์และฌูลส์ ดูตรู มีการตกแต่งหอคอย ระเบียง ยอดแหลมของอาคาร เซรามิกหลากสี และรูปปั้นประดับเสา สิ่งประดับต่าง ๆ ผสมเข้ากันอย่างลงตัว สร้างความประทับใจ ความรู้สึกหรูหรา โอ่โถง เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของโมนาโก^[145] ศิลปะแบบฝรั่งเศส อิตาลี และสเปนเข้ามามีอิทธิพลกับการสร้างคฤหาสน์และอพาร์ทเมนต์ ในรัชสมัยของเจ้าชายเรนิเยที่ 3 มีกฎหมายห้ามสร้างอาคารสูงภายในราชรัฐ แต่ในรัชสมัยต่อมาของเจ้าชายอาลแบร์ที่ 2 มีการยกเลิกกฎนี้^[146] ผลที่เกิดขึ้นคือมีการรื้อถอนมรดกทางสถาปัตยกรรมมากมายเพื่อสร้างตึกสูง^[147] ในปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายปกป้องมรดกทางวัฒนธรรมเหล่านี้

The Principality of Monaco hosts major international events such as :

• International Circus Festival of Monte-Carlo
• Mondial du Théâtre
• Monte-Carlo Television Festival

Monaco also has an annual bread festival on 17 September every year.^[148]

Since 1929, the Monaco Grand Prix has been held annually in the streets of Monaco.^[149] It is widely considered to be one of the most prestigious automobile races in the world. The erection of the Circuit de Monaco takes six weeks to complete and the removal after the race takes another three weeks.^[149]

The circuit is narrow and tight and its tunnel, tight corners and many elevation changes make it perhaps the most demanding Formula One track.^[150] Driver Nelson Piquet compared driving the circuit to "riding a bicycle around your living room".

Despite the challenging nature of the course it has only had two fatalities, Luigi Fagioli who died from injuries received in practice for the 1952 Monaco Grand Prix (run to sports car regulations that year, not Formula 1)^[151] and Lorenzo Bandini, who crashed, burned and died three days later from his injuries in 1967.^[152] Two other drivers had lucky escapes after they crashed into the harbour, the most famous being Alberto Ascari in the 1955 Monaco Grand Prix and Paul Hawkins, during the 1965 race.^[149]

In 2020, the Monaco Grand Prix was cancelled for the first time since 1954 because of the global COVID-19 pandemic.

Monégasque Formula 1 drivers There have been five Formula One drivers from Monaco:

• Charles Leclerc (2018–present)
• Robert Doornbos (2005, Dutch driver under a Monégasque license)
• Olivier Beretta (1994)
• André Testut (1958–1959)
• Louis Chiron (1950–1958)

Formula E Starting in 2015 Formula E started racing biennially with the Historic Grand Prix of Monaco on the Monaco ePrix^[153] and used a shorter configuration of the full Formula 1 circuit, keeping it around Port Hercules until 2021.

ROKiT Venturi Racing is the only motor racing team based in the principality, headquartered in Fontvieille.^[154] The marque competes in Formula E and was one of the founding teams of the fully-electric championship. Managed by former racing drivers Susie Wolff (CEO) and Jérôme d'Ambrosio (Team Principal),^[155] the outfit holds 16 podiums in the series to date including five victories. 1997 Formula One World Champion Jacques Villeneuve and eleven-time Formula One race winner Felipe Massa have raced for the team previously.^[156][157] Ten-time Macau winner and 2021 vice World Champion Edoardo Mortara and Season 3 Formula E champion Lucas di Grassi currently race for the team.^[158]

Monte Carlo Rally Since 1911 part of the Monte Carlo Rally has been held in the principality, originally held at the behest of Prince Albert I. Like the Grand Prix, the rally is organised by Automobile Club de Monaco. It has long been considered to be one of the toughest and most prestigious events in rallying and from 1973 to 2008 was the opening round of the World Rally Championship (WRC).^[159] From 2009 until 2011, the rally served as the opening round of the Intercontinental Rally Challenge.^[160] The rally returned to the WRC calendar in 2012 and has been held annually since.^[161] Due to Monaco's limited size, all but the ending of the rally is held on French territory.

Monaco hosts two major football teams in the principality: the men's football club, AS Monaco FC, and the women's football club, OS Monaco. AS Monaco plays at the Stade Louis II and competes in Ligue 1, the first division of French football. The club is historically one of the most successful clubs in the French league, having won Ligue 1 eight times (most recently in 2016–17) and competed at the top level for all but six seasons since 1953. The club reached the 2004 UEFA Champions League Final, with a team that included Dado Pršo, Fernando Morientes, Jérôme Rothen, Akis Zikos and Ludovic Giuly, but lost 3–0 to Portuguese team FC Porto. French World Cup-winners Thierry Henry, Fabien Barthez, David Trezeguet, and Kylian Mbappe have played for the club. The Stade Louis II also played host to the annual UEFA Super Cup from 1998–2012 between the winners of the UEFA Champions League and the UEFA Europa League.

The women's team, OS Monaco, competes in the women's French football league system. The club plays in the local regional league, deep down in the league system. It once played in the Division 1 Féminine, in the 1994–95 season, but was quickly relegated.

The Monaco national football team represents the nation in association football and is controlled by the Monégasque Football Federation, the governing body for football in Monaco. Monaco is one of two sovereign states in Europe (along with the Vatican City) that is not a member of UEFA and so does not take part in any UEFA European Football Championship or FIFA World Cup competitions. They are instead affiliated with CONIFA, where they compete against other national teams that are not FIFA members. The team plays its home matches in the Stade Louis II.

Monaco's national rugby team, as of April 2019, is 101st in the World Rugby Rankings.^[162]

Multi-sport club AS Monaco owns AS Monaco Basket which was founded in 1928. They play in the top-tier European basketball league, the EuroLeague, and the French top flight, the LNB Pro A. They have three Pro A Leaders Cup, two Pro B (2nd-tier), and one NM1 (3rd-tier) championship. They play in Salle Gaston Médecin, which is part of Stade Louis II.

Due in part to its position both as a tourist and gambling centre, Monaco has staged major professional boxing world title and non title fights from time to time; those include the Carlos Monzon versus Nino Benvenuti rematch,^[163] Monzon's rematch with Emile Griffith,^[164] Monzon's two classic fights with Rodrigo Valdes,^[165][166] Davey Moore versus Wilfredo Benitez,^[167] the double knockout-ending classic between Lee Roy Murphy and Chisanda Mutti (won by Murphy),^[168] and Julio César Chávez, Sr. versus Rocky Lockridge.^[169] All of the aforementioned contests took place at the first Stade Louis II or the second Stade Louis II stadiums.

The Monte-Carlo Masters is held annually in neighbouring Roquebrune-Cap-Martin, France, as a professional tournament for men as part of tennis's ATP Masters Series.^[170] The tournament has been held since 1897. Golf's Monte Carlo Open was also held at the Monte Carlo Golf Club at Mont Agel in France between 1984 and 1992.

Monaco has a national Davis Cup team, which plays in the European/African Zone.

Monaco has also competed in the Olympic Games, although, no athlete from Monaco has ever won an Olympic medal. At the Youth Olympic Winter Games, Monaco won a bronze medal in bobsleigh.

The 2009 Tour de France, the world's premier cycle race, started from Monaco with a 15 km (9 mi) closed-circuit individual time trial starting and finishing there on the first day, and the 182 km (113 mi) second leg starting there on the following day and ending in Brignoles, France.^[171]

Monaco has also staged part of the Global Champions Tour (International Show-jumping).^[172] In 2009, the Monaco stage of the Global Champions tour took place between 25 and 27 June.

The Monaco Marathon is the only marathon in the world to pass through three countries, those of Monaco, France and Italy, before the finish at the Stade Louis II.

The Monaco Ironman 70.3 triathlon race is an annual event with over 1,000 athletes competing and attracts top professional athletes from around the world. The race includes a 1.9 km (1.2 mi) swim, 90 km (56 mi) bike ride and 21.1 km (13.1 mi) run.

Since 1993, the headquarters of the International Association of Athletics Federations,^[173] the world governing body of athletics, is located in Monaco.^[174] An IAAF Diamond League meet is annually held at Stade Louis II.^[175]

A municipal sports complex, the Rainier III Nautical Stadium in the Port Hercules district consists of a heated saltwater Olympic-size swimming pool, diving boards and a slide.^[176] The pool is converted into an ice rink from December to March.^[176]

In addition to Formula One, the Circuit de Monaco hosts several support series, including FIA Formula 2, Porsche Supercup and Formula Regional Europe.^[177] It has in the past also hosted Formula Three and Formula Renault.

From 10 to 12 July 2014 Monaco inaugurated the Solar1 Monte Carlo Cup, a series of ocean races exclusively for solar-powered boats.^[178],[179]

The women team of the chess club CE Monte Carlo won the European Chess Club Cup several times.

อ้างอิงผิดพลาด: มีป้ายระบุ <ref> สำหรับกลุ่มชื่อ "lower-alpha" แต่ไม่พบป้ายระบุ <references group="lower-alpha"/> ที่สอดคล้องกัน