Przejdź do zawartości

Elephant Island: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
PBbot (dyskusja | edycje)
wstawienie {{Kontrola autorytatywna}}
rozbudowa na podst. przypisów
 
Linia 2: Linia 2:
|nazwa = Elephant Island
|nazwa = Elephant Island
|nazwa oryginalna =
|nazwa oryginalna =
|zdjęcie = Elephant Island.jpg
|zdjęcie = Elephant Island.
|opis zdjęcia = Zdjęcie satelitarne wyspy
|opis zdjęcia = Zdjęcie satelitarne wyspy
|kontynent = [[Antarktyda]]
|kontynent = [[Antarktyda]]
|państwo =
|państwo =
|akwen = [[Ocean Południowy]]
|akwen = [[Ocean Południowy]]
|archipelag =
|archipelag =
|powierzchnia = 558
|powierzchnia =
|długość brzegu =
|długość brzegu =
|najwyższy punkt = 853
|najwyższy punkt =
|liczba ludności = 0
|liczba ludności = 0
|rok =
|rok =
Linia 20: Linia 20:
|commons = Category:Elephant_Island
|commons = Category:Elephant_Island
}}
}}
[[Plik:Chinstrap Penguins and Antarctic Fur Seals at Point Wild, Elephant Island (6019132027).jpg|thumb|240px|Pingwiny maskowe i kotiki antarktyczne na Elephant Island (2011)]]
'''Elephant Island''' (''Wyspa Słoniowa''; [[język hiszpański|hiszp.]] ''Isla Elefante'', [[język rosyjski|ros.]] ''Остров Мордвинова'' = ''Ostrow Mordwinowa'') – pokryta lodowcami, górzysta wyspa w archipelagu [[Szetlandy Południowe|Szetlandów Południowych]], w północnej części [[Ocean Południowy|Oceanu Południowego]].
'''Elephant Island''' [[język hiszpański|hiszp.]] ''Isla Elefante'', [[język rosyjski|ros.]] ''Остров Мордвинова'' = '' Mordwinowa'') – pokryta , górzysta wyspa w archipelagu [[Szetlandy Południowe|Szetlandów Południowych]], [[ | ]].


== Nazwa ==
Położona jest 1253 km na południowy zachód od [[Georgia Południowa|Georgii Południowej]], 935 na południe od [[Falklandy|Falklandów]] i 885 km na południowy wschód od przylądka [[Horn (przylądek)|Horn]]. Do obszaru na którym znajduje się Elephant Island zgłaszają roszczenia [[Argentyna]], [[Chile]] i [[Wielka Brytania]]. Najwyższym punktem wyspy jest [[Pardo Ridge]] mierzące 853 metry.
Wyspa początkowo nazwana była ''Sea Elephant Island'' w nawiązaniu do dużej liczby występujących tu [[Mirunga południowa|słoni morskich]]{{odn|Gazetteer of the British Antarctic Territory}}. [[Fabian Bellingshausen]] (1778–1852) nazwał ją na cześć admirała Siemiona Iwanowicza Mordwinowa{{odn|Gazetteer of the British Antarctic Territory}}.


== Geografia ==
W [[1916]] roku do Elephant Island dopłynęło na łodziach ratunkowych 28 osób załogi statku [[Endurance (statek)|„Endurance”]], który został zmiażdżony przez lody [[Morze Weddella|Morza Weddella]]. [[Ernest Shackleton|Shackleton]] wraz z częścią towarzyszy udał się po pomoc na Georgię Południową oddaloną o 1253 km, skąd wrócił po pozostałych. Podczas przymusowego pobytu na wyspie, jeden z członków załogi, fizyk [[Reginald James]] skomponował piosenkę:
Elephant Island leży pomiędzy [[Wyspa Króla Jerzego|Wyspą Króla Jerzego]] a [[Clarence Island]] w archipelagu [[Szetlandy Południowe|Szetlandów Południowych]]{{odn|Gazetteer of the British Antarctic Territory}}, ok. 153 km na północny wschód od Wyspy Króla Jerzego{{odn|BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout|2023}}. Jej powierzchnia wynosi 557,9 km²{{odn|UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site|1989}}. Zbudowana z przeobrażonych skał osadowych{{odn|BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout|2023}}. Jej najwyższym wzniesieniem jest [[Mount Pendragon]] (975 m){{odn|Gazetteer of the British Antarctic Territory – Mount Pendragon}}. W większości pokryta śniegiem lub lodem, charakteryzuje się obecnością urwistych klifów i wąskich plaż{{odn|BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout|2023}}. Jest niezamieszkana{{odn|UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site|1989}}.

Na wyspie występują grzyby z rodzaju ''[[Xanthoria]]'', ''[[Buellia]]'', ''[[Caloplaca]]'' i ''[[Usnea]]''{{odn|Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 53|2023}}.

Na obszarze wyspy wytyczono 5 [[Ostoje ptaków IBA|ostoi ptaków IBA]]:
* Point W of Walker Point – z uwagi na obecność kolonii [[Pingwin maskowy|pingwinów maskowych]]{{odn|BIRDLIFE International – Point W of Walker Point|2023}}
* Saddleback Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych{{odn|BIRDLIFE International – Saddleback Point|2023}}
* Mount Elder – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych{{odn|BIRDLIFE International – Mount Elder|2023}}
* Stinker Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych, [[Pingwin białobrewy|białobrewych]] i [[Pingwin złotoczuby|złotoczubych]] oraz [[Petrelec olbrzymi|petrelców olbrzymich]]{{odn|BIRDLIFE International – Stinker Point|2023}}
* Point W of Cape Lookout – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych{{odn|BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout|2023}}

Na wyspie występują [[Mirunga południowa|słonie morskie]] i [[Kotik antarktyczny|kotiki antarktyczne]]{{odn|BIRDLIFE International – Point W of Walker Point|2023}}. Gniazdują tu [[Petrel śnieżny|petrele śnieżne]] i [[Wydrzyk brunatny|wydrzyki brunatne]]{{odn|BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout|2023}}. Zaobserwowano tu także [[Petrel antarktyczny|petrele antarktyczne]], [[warcabnik]]i, [[petrel niebieski|petrele niebieskie]], [[Oceannik żółtopłetwy|oceanniki żółtopłetwe]] i [[Oceannik czarnobrzuchy|czarnobrzuche]], [[Albatros czarnobrewy|albatrosy czarnobrewe]], [[Albatros szarogłowy|szarogłowe]] i [[Albatros ciemnogłowy|ciemnogłowe]], [[Mewa południowa|mewy południowe]] i [[Pochwodziób żółtodzioby|pochwodzioby żółtodziobe]]{{odn|BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout|2023}}.

W wodach wokół wyspy spotkać można [[Długopłetwiec oceaniczny|humbaki]] i [[Płetwal zwyczajny|finwale]]{{odn|Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 53|2023}}.

== Historia ==
:LaunchingTheJamesCaird2.jpg|[[Ernest Shackleton|Shackleton]] [[Georgia Południowa| ]] po pomoc
[[Plik:SeMo-244 (49435581682).jpg|240px|thumb|Popiersie kapitana [[Luis Alberto Pardo|Luisa Pardo]] w Point Wild (2020)]]
Wyspa została odkryta w styczniu lub lutym 1820 roku przez [[Edward Bransfield|Edwarda Bransfielda]] (ok. 1785–1852), który pobieżnie zmapował jej północne wybrzeże{{odn|Gazetteer of the British Antarctic Territory}}. W latach 1820–1821 została zmapowana przez Roberta Fildesa{{odn|Gazetteer of the British Antarctic Territory}}.

statku [[Endurance (statek)|„Endurance”]] przez lody [[Morze Weddella|Morza Weddella]] [[Ernest Shackleton]] wraz z częścią towarzyszy udał się po pomoc na Georgię Południową oddaloną o 1253 km, skąd po pozostałych. Podczas przymusowego pobytu na wyspie, jeden z członków załogi, fizyk [[Reginald James]] piosenkę:


: ''My name is Frankie Wild-o.''
: ''My name is Frankie Wild-o.''
Linia 37: Linia 60:
: ''You'll find on Elephant Isle.''
: ''You'll find on Elephant Isle.''


Na wyspie, w [[Point Wild]], znajduje się popiersie kapitana [[Luis Alberto Pardo|Luisa Pardo]], monolit i tablice upamiętniające uratowanie rozbitków ze statku „Endurance” przez chilijski kuter „Yelcho”{{odn|Secretariat of the Antarctic Treaty|2023}}. Obiekty te zostały wpisane na listę [[Historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce|historycznych miejsc i pomników Antarktyki]] (nr 53){{odn|Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 53|2023}}. Na listę historycznych miejsc i pomników Antarktyki wpisana jest również zatoczka na południowo-zachodnim brzegu wyspy (nr 74), w której spoczywa wrak dużego żaglowca – najprawdopodobniej jest to statek Charles’a Shearera, który zaginął pod koniec XIX w.{{odn|Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 74|2023}}
Sama nazwa ''Wyspa Słoniowa'' wywodzi się od zaobserwowanych na niej, przez kapitana [[George Powell|George'a Powella]] w [[1821]] r. [[Mirunga południowa|słoni morskich]], a także kształtu samej wyspy, która przypomina głowę [[słoniowate|słonia]]. Zamieszkiwana jest również sezonowo przez foki i pingwiny.


== Galeria ==
== ==
{{Przypisy}}
<gallery>
plik:Point Wild (15995880179).jpg|Zdjęcie wyspy
plik:LaunchingTheJamesCaird2.jpg|[[Ernest Shackleton|Shackleton]] wypływa na [[Georgia Południowa|Georgie Południową]] po pomoc
plik:AllSafeAllWell.jpg
plik:Elephant_island_party.jpg
plik:James caird voyage1.PNG|Trasa rejsu
plik:Elephant island cape wild.JPG|Kolonia pingwinów
</gallery>


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{cytuj pismo |tytuł = Antarktyka |url = http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zeszyty/zeszyt_08.pdf |czasopismo = Nazewnictwo geograficzne Świata |wolumin = 8 |wydawca = [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej]] |odpowiedzialność = [[Główny Urząd Geodezji i Kartografii]] |strony = 24 |rok = 2006 |język = pl |data dostępu = 2023-12-31 |odn = {{odn/id|Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej|2006}}}}
* ''Antarctica''. Sydney: Reader's Digest, 1985.
* {{Cytuj |url = http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/29420|tytuł = Important Bird Areas factsheet: Point W of Walker Point, Elephant Island |autor = *BirdLife International |data = 2023 |język = en |data dostępu = 2023-12-31|odn = {{odn/id|BIRDLIFE International – Point W of Walker Point|2023}} }}
* Child, Jack. ''Antarctica and South American Geopolitics: Frozen Lebensraum''. New York: Praeger Publishers, 1988.
* {{Cytuj |url = http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/29430|tytuł = Important Bird Areas factsheet: Saddleback Point, Elephant Island|autor = *BirdLife International |data = 2023 |język = en |data dostępu = 2023-12-31|odn = {{odn/id|BIRDLIFE International – Saddleback Point|2023}} }}
* Mericq, Luis. ''Antarctica: Chile's Claim''. Washington: National Defense University, 1987.
* {{Cytuj |url = http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/29446|tytuł = Important Bird Areas factsheet: Mount Elder, Elephant Island|autor = *BirdLife International |data = 2023 |język = en |data dostępu = 2023-12-31|odn = {{odn/id|BIRDLIFE International – Mount Elder|2023}} }}

* {{Cytuj |url = http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/29449|tytuł = Important Bird Areas factsheet: Stinker Point, Elephant Island|autor = *BirdLife International |data = 2023 |język = en |data dostępu = 2023-12-31|odn = {{odn/id|BIRDLIFE International – Stinker Point|2023}} }}
== Zobacz też ==
* {{Cytuj |url = http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/29452|tytuł = Important Bird Areas factsheet: Point W of Cape Lookout, Elephant Island|autor = *BirdLife International |data = 2023 |język = en |data dostępu = 2023-12-31|odn = {{odn/id|BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout|2023}} }}
* [[Szetlandy Południowe]]
* {{Cytuj stronę |url = https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=108659 |tytuł = Elephant Island |praca = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica |opublikowany = Scientific Committee on Antarctic Research |język = en |data dostępu = 2023-12-31 |odn = {{odn/id|Gazetteer of the British Antarctic Territory}}}}
* [[Orkady Południowe]]
* {{Cytuj książkę | autor = Hince, Bernadette, Summerson, Rupert, Wiesel, Arnan | tytuł = Antarctica Music, sounds and cultural connections | wydawca = ANU Press | data = 2015 | isbn = 9781925022292 | data dostępu = 2024-01-01 | url = https://www.google.fi/books/edition/Antarctica/uMGUCgAAQBAJ?hl=en&gbpv=0|język = en|odn = {{odn/id|Hince|Summerson|Wiesel|2015}}}}
* [[Sandwich Południowy]]
* {{Cytuj | url = http://islands.unep.ch/INY.htm| tytuł = Islands of Antarctic Islands | praca = UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site | język = en | data dostępu = 2023-12-31| data=1989–05-21 | archiwum = https://web.archive.org/web/20130501070822/http://islands.unep.ch/INY.htm#21 | zarchiwizowano = 2013-05-01| odn={{odn/id|UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site|1989}} }}

* {{Cytuj książkę | autor = Mills, William James | tytuł = Exploring Polar Frontiers | wydawca = ABC-CLIO | data = 2003 | isbn = 9781576074220 | data dostępu = 2024-01-01| url = https://books.google.be/books?id=PYdBH4dOOM4C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|język = en| odn={{odn/id|Mills|2003}} }}
* {{Cytuj stronę |url = https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/display_name.cfm?gaz_id=110557|tytuł = Mount Pendragon|praca = SCAR Composite Gazetteer of Antarctica |opublikowany = Scientific Committee on Antarctic Research |język = en |data dostępu = 2023-12-31 |odn = {{odn/id|Gazetteer of the British Antarctic Territory – Mount Pendragon}}}}
* {{Cytuj książkę |autor = Riffenburgh, Beau|tytuł = Encyclopedia of the Antarctic |url = https://books.google.fi/books?id=fRJtB2MNdJMC&printsec=frontcover&hl=fi#v=onepage&q&f=false |wydawca = Taylor & Francis |data = 2007 |isbn = 9780415970242 |język = en |data dostępu = 2024-01-01|odn = {{odn/id|Riffenburgh|2007}} }}
* {{Cytuj stronę | url = https://www.ats.aq/devph/en/apa-database/5 | tytuł = HSM 53: Bust of Luis Pardo and plaque | autor = Secretariat of the Antarctic Treaty | język = en | data dostępu = 2024-01-01|odn = {{odn/id|Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 53|2023}}}}
* {{Cytuj stronę | url = https://www.ats.aq/devph/en/apa-database/148 | tytuł = HSM 74: The south-west coast of Elephant Island| autor = Secretariat of the Antarctic Treaty | język = en | data dostępu = 2024-01-01|odn = {{odn/id|Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 74|2023}}}}
{{Szetlandy Południowe}}
{{Szetlandy Południowe}}


Linia 65: Linia 86:
[[Kategoria:Szetlandy Południowe]]
[[Kategoria:Szetlandy Południowe]]
[[Kategoria:Bezludne wyspy Antarktyki]]
[[Kategoria:Bezludne wyspy Antarktyki]]
[[Kategoria:Historyczne Miejsca i Pomniki Antarktyki]]

Aktualna wersja na dzień 10:46, 1 sty 2024

Elephant Island
Ilustracja
Zdjęcie satelitarne wyspy, NASA Earth Observatory (2020)
Kontynent

Antarktyda

Akwen

Ocean Południowy

Powierzchnia

557,9 km²

Najwyższy punkt

975 m n.p.m.

Populacja 
• liczba ludności


0

Położenie na mapie Szetlandów Południowych
Mapa konturowa Szetlandów Południowych, blisko górnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Elephant Island”
Położenie na mapie Antarktyki
Mapa konturowa Antarktyki, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Elephant Island”
Ziemia61°08′S 55°07′W/-61,133333 -55,116667
Mapa wyspy
Pingwiny maskowe i kotiki antarktyczne na Elephant Island (2011)

Elephant Island[1] (hiszp. Isla Elefante, ros. Остров Мордвинова = ostrow Mordwinowa[1]) – pokryta lodem, górzysta wyspa w archipelagu Szetlandów Południowych, leżąca pomiędzy Wyspą Króla Jerzego a Clarence Island.

Wyspa początkowo nazwana była Sea Elephant Island w nawiązaniu do dużej liczby występujących tu słoni morskich[2]. Fabian Bellingshausen (1778–1852) nazwał ją na cześć admirała Siemiona Iwanowicza Mordwinowa[2].

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Elephant Island leży pomiędzy Wyspą Króla Jerzego a Clarence Island w archipelagu Szetlandów Południowych[2], ok. 153 km na północny wschód od Wyspy Króla Jerzego[3]. Jej powierzchnia wynosi 557,9 km²[4]. Zbudowana z przeobrażonych skał osadowych[3]. Jej najwyższym wzniesieniem jest Mount Pendragon (975 m)[5]. W większości pokryta śniegiem lub lodem, charakteryzuje się obecnością urwistych klifów i wąskich plaż[3]. Jest niezamieszkana[4].

Na wyspie występują grzyby z rodzaju Xanthoria, Buellia, Caloplaca i Usnea[6].

Na obszarze wyspy wytyczono 5 ostoi ptaków IBA:

  • Point W of Walker Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[7]
  • Saddleback Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[8]
  • Mount Elder – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[9]
  • Stinker Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych, białobrewych i złotoczubych oraz petrelców olbrzymich[10]
  • Point W of Cape Lookout – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[3]

Na wyspie występują słonie morskie i kotiki antarktyczne[7]. Gniazdują tu petrele śnieżne i wydrzyki brunatne[3]. Zaobserwowano tu także petrele antarktyczne, warcabniki, petrele niebieskie, oceanniki żółtopłetwe i czarnobrzuche, albatrosy czarnobrewe, szarogłowe i ciemnogłowe, mewy południowe i pochwodzioby żółtodziobe[3].

W wodach wokół wyspy spotkać można humbaki i finwale[6].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Shackleton wypływający do Georgii Południowej po pomoc (24 kwietnia 1916)
Popiersie kapitana Luisa Pardo w Point Wild (2020)

Wyspa została odkryta w styczniu lub lutym 1820 roku przez Edwarda Bransfielda (ok. 1785–1852), który pobieżnie zmapował jej północne wybrzeże[2]. W latach 1820–1821 została zmapowana przez Roberta Fildesa[2].

Po zniszczeniu statku „Endurance” przez lody Morza Weddella, w 1916 roku Ernest Shackleton (1874–1922) wraz z załogą wylądował na Elephant Island[11][12]. Shackleton wraz z częścią towarzyszy udał się po pomoc na Georgię Południową oddaloną o 1253 km, skąd zorganizował misję ratunkową po pozostałych[12]. Podczas przymusowego pobytu na wyspie, jeden z członków załogi, fizyk Reginald James napisał piosenkę[13]:

My name is Frankie Wild-o.
Me hut's on Elephant Isle.
The wall's without a single brick
And the roof's without a tile.
Nevertheless I must confess,
By many and many a mile,
It's the most palatial dwelling place
You'll find on Elephant Isle.
It's the most palatial dwelling place
You'll find on Elephant Isle.

Na wyspie, w Point Wild, znajduje się popiersie kapitana Luisa Pardo, monolit i tablice upamiętniające uratowanie rozbitków ze statku „Endurance” przez chilijski kuter „Yelcho”[14]. Obiekty te zostały wpisane na listę historycznych miejsc i pomników Antarktyki (nr 53)[6]. Na listę historycznych miejsc i pomników Antarktyki wpisana jest również zatoczka na południowo-zachodnim brzegu wyspy (nr 74), w której spoczywa wrak dużego żaglowca – najprawdopodobniej jest to statek Charles’a Shearera, który zaginął pod koniec XIX w.[15]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]