صفحهٔ اصلی
ظاهر
مایا نام گروهی از اقوام سرخپوست در جنوب مکزیک و شمال آمریکای مرکزی و نام تمدنی قدیمی در همین منطقه است. مایاها که از مشهورترین قبایل سرخپوست بودند، معمولاً شهرهایشان را در دل جنگلهای بارانی میساختند. حوزه زندگی و فعالیت مایاها حدود جنوبی کشور مکزیک و نیز سرتاسر گواتمالا و السالوادر را شامل میشد. قوم مایا پدیدآورنده یکی از تمدنهای بسیار پیشرفته آمریکای مرکزی در دوران پیشاکلمبی بود که دستآوردهای بسیار چشمگیری در هنر، معماری، ستارهشناسی و ریاضیات داشته است. هماکنون نیز گروههایی از اقوام مایا در مکزیک و گواتمالا بهسر میبرند. مایاها با بهرهگیری از تمدنهای گذشته خود نظیر اولمک توانستند در خلال سالهای۲۵۰ تا ۹۰۰ پس از میلاد تمدنی عظیم را در آمریکای مرکزی پایهگذاری نمایند. تاریخ مایاها به سه دوره مهم بخشبندی شده است و دوران پیشاکلاسیک یا زندگی ابتدایی و دوران کلاسیک یا عصر طلایی و دوره پساکلاسیک یا افول این تمدن را شامل میشود. این قوم به گویشهای متعدد زبان مایایی تکلم میکردند و نوعی خط ابتدایی هیروگلیفی نیز داشتند که آثاری را به آن مینوشتند. تمدن مایا به دست اقوام مجاور ضعیف شد و سرانجام با هجوم اسپانیاییها از میان رفت. پیش از این فروپاشی، مایاها به یکباره تمدن و شهرهای عظیم را رها کردند و به دامان کوهستانها پناه بردند که دلیل این رویداد بهسبب ازمیانرفتن آثار مکتوب آن دوره و طرح نظریات گوناگون، هنوز مشخص نیست. پس از آن تمدن مایا رها شد و اقتدار مایاهای کوهستان نیز ابتدا به دست آزتکها و سپس اسپانیاییها از میان رفت. جمعیت مایاهای امروزی که از بازماندگان فرمانروایان دوران باستان آمریکای مرکزی هستند، حدود هفت میلیون نفر است که بیشتر در جنوب مکزیک و نواحی کوهستانی گواتمالا و بلیز بهسر میبرند.
- … جان رونالد روئل تالکین خالق رمانهای هابیت و ارباب حلقهها و ۱۵ زبان تخیلی است که شخصیتهای مختلف سرزمینهای خیالی داستانهایش به آن زبانها سخن میگویند؟ (در تصویر)
- … امپراتوری مغول در سدههای میانی تاریخ (۵۰۰ میلادی تا ۱۵۰۰ میلادی) با وسعت ۲۴ میلیون کیلومتر مربع بزرگترین امپراتوری جهان بشمار میآمد؟
- … ببرهای تامیل یک گروه نظامی جداییطلب است که در ماه می سال ۱۹۷۶ برای ایجاد یک ایالت مستقل در شمال و شرق سریلانکا پایهگذاری شد؟
- … آسپرین یکی از پر طرفدارترین داروها در دنیاست که سالانه ۵۰۰۰۰ میلیون عدد از آن در جهان مصرف میشود؟
- … استارباکس با داشتن ۱۹۹۷۲ شعبه در ۶۰ کشور دنیا، بزرگترین کافیشاپ زنجیرهای در جهان است؟
- … استوانهٔ کوروش در سال ۱۹۷۱ میلادی به همهٔ زبانهای رسمی سازمان ملل متحد منتشر شد و بدلی از این استوانه در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک قرار گرفت؟
- … نخستین آلبوم راک اند رول به دست فرهاد مِهراد معروف به فرهاد در ایران منتشر شد؟
ویکیپدیا دانشنامهای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته میشود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد میتواند مقالههای آن را ویرایش کند. هدف ویکیپدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبانهای زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکیمدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکیواژه، ویکیکتاب، ویکیگفتاورد، ویکیخبر، ویکیدانشگاه، ویکیسفر، ویکیداده و ویکیگونه را پدیدآوردند. ویکیپدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکیپدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکیپدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارس�� محسوب میشود. ویکیپدیای فارسی هم اکنون (۲۹ شهریور ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۳٬۹۲۷ نوشتار دارد.
- آلبرتو فوجیموری (در تصویر)، رئیسجمهور سابق پرو در سن ۸۶ سالگی درگذشت.
- میشل بارنیه توسط رئیسجمهور امانوئل مکرون به عنوان نخستوزیر فرانسه منصوب شد که باعث اعتراضات ضد دولتی در سراسر کشور گردید.
- افتتاحیه بازیهای پارالمپیک تابستانی در پاریس، فرانسه.
- پائونگترن شیناواترا پس از برکناری سرتا تاویسین توسط دادگاه قانون اساسی، نخستوزیر تایلند شد.
- سازمان جهانی بهداشت شیوع آفریقایی آبله میمون را وضعیت اضطراری جهانی اعلام کرد.
امروز: پنجشنبه، ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۲۹ شهریور ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۱۵ ربیعالاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)
- رویدادها
- ۱۵۵۱ - هانری سوم پادشاه فرانسه در این روز متولد شد. او آخرین فرد از دودمان والواها بود که به سلطنت رسید؛ چون فرزندی نداشت پس از او حکومت به شاخهٔ دیگری از خاندان به نام بوربونها رسید که تا هنگام انقلاب کبیر فرانسه حکومت را در دست داشتند.
- ۱۷۹۶ - جرج واشنگتن نخستین رئیسجمهور آمریکا، نطق تودیع خود را به طبع رساند و در آن، از مردم خود خواست تا در منازعات جهانی بیطرف بمانند و از هرگونه اتحاد پایدار و بغرنج با اروپا بپرهیزند.
- ۱۹۵۵ - خوآن پرون (در تصویر) رئیسجمهور آرژانتین، پس از وقوع یک کودتای نظامی توسط ارتش و نیروی دریایی، از کشور خود گریخت.
- ۱۹۸۸ - سازمان فضایی اسرائیل اولین ماهواره ساخت این کشور با نام اوفک-۱ را در مدار زمین قرار داد.
- ۱۹۹۱ - اوتسی مرد یخی کهنترین مومیایی طبیعی یافت شده در اروپا به طور اتفاقی در مرز اتریش و ایتالیا کشف شد.
- زادروزها
- ۸۶ - زادروز آنتونیوس پیوس امپراتور روم بین سالهای ۱۳۸ تا ۱۶۱
- ۱۵۵۱ - زادروز آنری سوم شاه فرانسه و به طور همزمان شاه لهستان و لیتوانی
- ۱۹۱۱ - زادروز ویلیام گلدینگ شاعر و رماننویس بریتانیایی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات در ۱۹۸۳
- ۱۹۴۸ - زادروز جرمی آیرونز بازیگر انگلیسیتبار سینمای انگلستان و آمریکا
- ۱۹۶۷ - زادروز الکساندر کارلین ورزشکار مرد رشتهٔ کشتی اهل کشور روسیه
- درگذشتها
- ۱۷۱۰ - درگذشت اوله کریستنسن رومر اخترشناس دانمارکی
- ۱۸۴۳ - درگذشت گوستاو کوریولیس ریاضیدان، مهندس مکانیک و دانشمند فرانسوی، کاشف شبه-نیروی کوریولیس
- ۱۸۸۱ - درگذشت جیمز آبرام گارفیلد بیستمین رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا
- ۱۹۰۲ - درگذشت ماسائوکا شیکی از بزرگترین هایکوسرایان ژاپنی
- ۱۹۳۵ - درگذشت کنستانتین تسیولکوفسکی دانشمند و نویسنده روسی در زمینهٔ موشک، پیشگام نظریه پروازهای فضایی
- ۱۹۸۵ - درگذشت ایتالو کالوینو نویسنده، خبرنگار و مقالهنویس ایتالیایی